رویکردهای جدید در تربیت دینی کودکان و نوجوانان

به گزارش کودک پرس ، هفته‌ای که گذشت، به عنوان هفته کودک در تقویم اجتماعی ما ثبت شده است اما همچنان خبری از ارائه یک برنامه تحولی در تربیت دینی کودکان نیست. از این روی، از دبیر ستاد عالی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور که طیف وسیعی از کودکان و نوجوانان، مخاطب مجموعه او هستند، به گفت‌وگو پرداختیم.

حجت‌الاسلام حبیب‌رضا ارزانی، دبیر ستاد عالی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور در پاسخ به این سؤال که سیاستگذاری‌های دینی در مورد کودکان در کشورهای اسلامی و کشور ایران چه تغییر رویکردی لازم دارد؟ گفت: تربیت از ارکان مهم و اساسی سعادت بشر است. بهترین سنین برای تربیت‌پذیری، سنین کودکی است که در آیات قرآن کریم و روایات معصومین(علیهم‌السلام) تأکیدات فراوانی بر اهمیت آن به عنوان مقوله‌ای مستمر شده؛ تربیت دینی و اسلامی، به عنوان هدف غایی و نهایی خود، رشد و پرورش انسان‌های خداگونه و در نهایت، تشکیل جامعه‌ای مبتنی بر جهان‌بینی الهی و منطبق بر ایدئولوژی اسلامی را ترسیم می‌کند که منجر به پرورش استعدادهای خدادادی درونی و شکوفا کردن ابعاد معنوی، عقلانی و اجتماعی کودک می‌شود.

وی تاکید کرد: در فرهنگ ناب اسلامی این وظیفه خطیر برعهده والدین است که شامل تربیت و آموزش اخلاق و مسئولیت پذیری به فرزندان می‌شود و در این مسیر بر توجه ویژه خانواده به رشد دینی و اخلاقی کودکان تأکید دارد.

مشاور وزیر ارشاد افزود: در مبانی و آموزه‌های دینی و اجتماعی ما، خانواده، کوچکترین، قدسی‌ترین و قدیمی‌ترین نهاد اجتماعی است که ماناترین و اثرگذارترین تأثیرات تربیتی را بر کودکان دارد. در عصر حاضر متناسب با گسترش ابزارهای رسانه ای و ارتباط جمعی تأثیر پذیری خانواده‌ها از تبلیغات سوء شبکه‌های ماهواره ای و غول‌های رسانه ای غرب، به لحاظ سهولت در دسترسی و نفوذ گسترده آنان حتی از طریق تلفن‌های همراه، بیش از گذشته شده است. القای فرهنگ و باور غربی و سلطه آن بر فرهنگ‌های سایر ملل به ویژه جوامع اسلامی با تمرکز بر از بین بردن بنیان خانواده، از محورهای اصلی برنامه‌ها و تبلیغات حساب‌شده جنگ نرم و رسانه ای غرب است.

چالش‌های موجود در تربیت کودکان

وی افزود: باتوجه به هجمه گسترده فرهنگی که شاهد آن هستیم، نیازمند بازنگری در روش‌های تربیتی و نهادینه‌کردن سبک زندگی اسلامی با الگو گرفتن از سیره اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم‌السلام) هستیم به گونه ای که تأثیر آن را در تمامی سطوح جامعه و شئونات زندگی فردی، اجتماعی، اداری، سیاسی، اقتصادی و… را بتوان ملاحظه کرد. از چالش‌های عمده تربیت کودک در رابطه با سبک زندگی، عدم احساس مسئولیت تربیتی در میان برخی والدین است که تصور می‌کنند در برابر کودک مسئولیتی جز تأمین نیازهای مادی او ندارند و کودک خودبه‌خود تربیت می‌شود. حال آنکه در دیدگاه اسلام، فرزندان امانت الهی و نشانه‌های خدا هستند (نحل، ۷۲ و شعرا، ۱۳۳) و والدین درباره سلامت، رشد و تعلیم و تربیت آنها مسئولند (بقره،۲۳۳) و در برابر تربیت خوب، پاداش (مریم، ۵۵) و در برابر تربیت بد، کیفر خواهند دید (شوری، ۴۵)

مشاور وزیر ارشاد تصریح کرد: تربیت یک بعدی، عدم توجه به تفاوت‌های فردی کودک، سخت‌گیری و عدم انعطاف در اجرای برنامه‌های آموزشی و تربیتی از دیگر چالش های پیش رو در تربیت کودکان است. در حالیکه در پرورش مذهبی، تکیه بر مسائل و جنبه هایی است که بر احیای فطرت کودک یعنی جنبه‌های سرشتی کودک به سوی تقوا و عدالت، پاکی و صداقت تأکید دارد و تزریق محبت خدا در دل کودک با شیوه‌های موثر از قبیل قصص قرآنی و همچنین ایجاد و تعمیق محبت اهل بیت(علیهم‌السلام) در دل و جان کودک کارساز می‌افتد.

افق پیش رو برای بچه‌های مسجدی

حجت‌الاسلام ارزانی در پاسخ به این سؤال که کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد تا یک سال آینده، کودکان و نوجوانان را به چه نقطه‌ای در تربیت دینی می‌رساند؟ گفت: کانون‌های مساجد در سال ۱۳۷۱ از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن تاسیس شد و اکنون ۲۴ هزار باب از این کانون‌ها در سراسر کشور فعال هستند. چشم انداز پیشرفت کانونهاى فرهنگی و هنری مساجد در افق سال ۱۴۱۴ است. باید در آن سال، کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد، شبکه فرهنگی و هنری خانواده‌محور و مسجدمحور در ایران اسلامی برای جریان‌سازی همزیستی مومنانه باشند. دشمن گاهی با توپ و تانک حمله می‌کند و گاهی با جنگ نرم به میدان می‌آید، حال وظیفه ما این است که در قالب فرهنگ و هنر با این جنگ نرم مقابله کنیم. در مقابله با این هجمه‌های گسترده، قله فعالیت‌های ما خانواده است.

وی افزود: در این قله با کارهای فرهنگی و هنری که در دل مساجد شکل می‌گیرد به دنبال نهادینه کردن سبک زندگی اسلامی- ایرانی در کانون خانواده‌ها هستیم. بر همین اساس، توجه به نقش اثرگذار بانوان را به صورت خاص مورد توجه قرار داده ایم و علاوه بر حضور فعال بانوان در کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، آموزش‌های کاربردی و اثرگذار به این قشر از جامعه که به تعبیری نیمی از جمعیت کشور را تشکیل داده و بر نیمه دیگر نیز اثرگذارند، ارائه می‌شود. این آموزش‌ها بر بنیان خانواده و تأکید بر پیاده‌سازی تربیت دینی استوار است.

دبیر ستاد عالی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد اظهار کرد: مخاطب اصلی کانون‌های مساجد در سال‌های ۹۷ تا ۹۹ کودکان و نوجوانان هستند. قرار دادن کودک در جوّ مذهبی مثل مساجد، محافل و جلسات مذهبی و اجتماعات سالم دینی در رشد و پرورش دینی آن‌ها بسیار مؤثر است. کودکان ما از حدود سه سالگی چنین آمادگی را دارند و در ضمن آن به فراگیری آیات و دعا و برنامه‌ها می‌پردازند. تمامی این ظرفیت‌ها متناسب با علایق و ویژگی‌های سنی کودکان در کانون‌های فرهنگی هنری مساجد فراهم است. ایجاد عادات مذهبی با حضور کودک و نوجوان در رفتارهای مذهبی جمعی از قبیل برگزاری نماز جماعت، گروه سرودهای مذهبی و مشارکت دادن کودک در آن که از مسائل مورد علاقه کودک است و همچنین دکلمه، نقاشی، قصه گویی(قصص قرآنی به زبان شیوا و کودکانه)، نمایش، عبادت‌های جمعی، آوازهای مذهبی به صورت گروهی که از برنامه‌های اصلی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد است، در تربیت مذهبی کودکان بسیار مؤثر است و موجباتی را برای رشد مذهبی، صفا و اخلاص آنان فراهم می‌آورد.

وی در پایان اظهار کرد: در نهایت باید بر این نکته تأکید کنم که اندیشه اسلامی را از سنین کودکی باید به فرزندان خود بیاموزیم. متأسفانه ما کودکان خود را رها کردیم و وقتی بزرگ می‌شوند و به دانشگاه می‌روند، آن موقع می‌خواهیم اندیشه اسلامی را به آن بیاموزیم، در حالی که اندیشه اسلامی و ارزش‌های دینی از کودکی به فرد آموزش داده شود.

منبع: ایکنا