اهمیت کشف شاعرانه در شعر کودک

به گزارش کودک پرس، سعیده موسوی‌زاده؛ شاعر کودک و نوجوان در رابطه با استقبال مخاطبان از شعر کودک گفت: خوشبختانه از طرف کودکان و خانواده‌های آنها و مهدکودک‌ها و مدارس اقبال نسبت به شعر کودک وجود دارد به‌خصوص این‌که برخی از کتاب‌ها با هدف رشد ذهنی و مهارت‌های فردی بچه‌ها نوشته شده و می‌تواند زمینه مناسبی برای تربیت کودکان فراهم کند.

رشد شعر کودک در 40 سال اخیر
او درباره وضعیت محتوای شعر کودک اظهار داشت: نمی‌توان در یک نگاه کلی گفت که محتوای شعر کودک عالی یا ضعیف است. درصدی از کتاب‌های کودک، بازاری هستند؛ به این معنا که روی محتوا کار نمی‌شود و ممکن است محتوا ضعیف یا کپی از کارهای خارجی یا ترجمه ضعیفی از آنها باشد اما با این حال، شعر کودک خوب هم تولید می‌شود. شعر کودک در 40 سال اخیر رشد بسیار خوبی داشته و هر روز بهتر از قبل شده است. هم زاویه نگاه شاعران به دنیای کودک تغییر کرده، هم موضوعاتی که انتخاب می‌کنند موضوعات به‌روزتری است تا بتوانند با کودک در دنیای جدید ارتباط برقرار کنند. درواقع، شعر کودک از فضای قدیمی و انتزاعی و تربیت مستقیم نصیحت‌وار بیرون آمده است و به مصداق‌های عینی می‌پردازد.

شاعران کودک و نوجوان به‌روز شده‌اند
این شاعر کودک و نوجوان در خصوص نمود تأثیر تحولات اجتماعی و پیشرفت تکنولوژی و تفاوت نسل‌ها در شعر کودک امروز گفت: برخی از شاعران به‌روز شده‌ و توانسته‌اند خودشان را با مسایل جدید دنیای جدید مطابقت بدهند. آنها سعی می‌کنند بیشتر روی موضوعاتی کار کنند که برای کودک امروز جذاب است یا در زندگی با آنها سروکار دارد. موضوعاتی مثل آپارتمان‌نشینی، شهرنشینی، ترافیک، دود، صدا، موبایل، تبلت، اپلیکیشن‌ها، بازی‌های اینترنتی و تمام چیزهایی که یک بچه امروزی با آنها سروکار دارد.

مخاطب شعر کودک هر سه سال یک‌بار تغییر می‌کند
موسوی‌زاده در ادامه بیان داشت: یکی از ویژگی‌های ادبیات کودکان این است که مخاطبان آن تقریباً هر 3 سال یک بار تغییر می‌کنند چون رشد جسمی و فکری کودکان بسیار سریع است. شاعر کودکی که هوشمند باشد، این موضوع را درک می‌کند و خود را به‌روز نگه می‌دارد. در این زمینه ناشران و متولیان ادبیات کودک هم باید هوشمندی بیشتری داشته باشند چون از زمان سرودن شعر تا دریافت مجوز و پیدا شدن ناشر و فرآیند نشر تا چاپ و توزیع کتاب، ممکن است 2 سال یا بیشتر زمان بگذرد و طبیعتاً وقتی کتاب چاپ می‌شود، موضوع آن مربوط به همان زمان تولید شعر است و مخاطب آن هم مخاطب همان زمان است. من و دوستانم کتاب‌هایی داریم که گاهی 5 سال در نوبت چاپ هستند و اگر منتشر شوند شاید اصلاً به درد کودک امروز نخورند. کسانی که ابزارهای جدید مانند اپلیکیشن، انیمیشن یا ترانه کودک تولید می‌کنند هم باید این هوشمندی را داشته باشند که از محتوای خوب و موضوعات روز استفاده کنند.

اهمیت کشف شاعرانه در شعر کودک
او در رابطه با فرم و قالب‌های شعر کودک عنوان داشت: این‌گونه نیست که شاعر به‌صورت خودآگاه و ارادی یک فرم یا قالب شعری خاص را برای سرودن شعر انتخاب کند بلکه معمولاً فرم همزمان با موضوعی که در ناخودآگاه شاعر است هماهنگ می‌شود. شکل عمومی شعر کودک چارپاره است اما می‌شود بنا به موضوع از شکل‌هایی مانند مثنوی، دوبیتی، رباعی و حتی غزل هم استفاده کرد. برخی از شاعران هستند که در شعر کودک از شکل‌های نیمایی و سپید استفاده می‌کنند و در این کار موفق هستند و کودکان هم از این شعرها استقبال می‌کنند. این مسأله نشان می‌دهد چیزی که در درجه اول در شعر کودک اهمیت دارد، کشفی شاعرانه و تازه از روابط کلمات یا روابط پدیده‌های پیرامون زندگی است.

ضربه‌های قافیه و زبان سالم در شعر کودک اهمیت دارند
این شاعر کودک و نوجوان افزود: مسأله‌ای که در شعر کودک بسیار اهمیت دارد، زبان سالم است به این معنا که ارکان جمله سر جای خود باشند چون ما از طریق شعر به صورت غیرمستقیم به کودکان زبان‌آموزی می‌کنیم. موضوع مهم دیگر ضربه‌های قافیه است و این‌که بتوانیم قافیه‌های جدید کشف کنیم.

مشکلاتی که در زمینه شعر کودک وجود دارد
موسوی‌زاده در خصوص چالش‌های شعر کودک گفت: شعر کودک نسبت به سابقه شعر فارسی، بسیار جوان است و عمر کوتاهی دارد. شاعران شعر کودک هم هنوز تجربه و آزمون و خطا می‌کنند. نکته دیگر این است که به‌ندرت کارگاه شعر کودک وجود دارد؛ درحالی‌که شاگردی کردن در این زمینه و انتقال تجربیات شاعران پیشکسوت به شاعران جوان بسیار مهم است. یک شاعر علاوه بر داشتن تحصیلات آکادمیک و دانش شعری باید نزد بزرگان شاگردی کند تا به رموز و فنون شعر دست یابد اما با فقدان کارگاه‌های شعر کودک، فرصت نقد جدی در زمینه شعر کودک از دست می‌رود.

او در پایان بیان داشت: مسایل اقتصادی هم در ادبیات کودک اثر دارد، ازاین‌رو ناشران به دلیل مشکلات مالی نمی‌توانند کتاب چاپ کنند. از سوی دیگر، وقتی کتابی چاپ می‌شود به این دلیل که در توزیع کتاب هم مشکلات دیگری وجود دارد، ناشر متضرر می‌شود و کتاب در انبار می‌ماند و به دست مخاطب نمی‌رسد. بنابراین، گاهی ناشر یا کتاب چاپ نمی‌کند یا مجبور می‌شود کتاب بازاری چاپ کند تا راحت بتواند آن را به فروش برساند.

منبع: مهرخانه