عدم وجود شیوه‌نامه مدون برای ترویج فرهنگنامه در کشور

به گزارش کودک پرس ، آئین رونمایی از هفدهمین جلد فرهنگنامه کودک و نوجوان در سیصدو‌سی‌امین شب مجله بخارا با حضور اعضای هیات مدیره شورای کتاب کودک و شورای مدیریت فرهنگنامه کودک و نوجوان عصر دیروز سه‌شنبه(۱۰ بهمن ۱۳۹۶) در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

در ابتدای این مراسم نوش‌آفرین انصاری در این مراسم به توران میرهادی اشاره کرد و گفت: به بازنشر آثار میرهادی توجه کنید، بازخوانی آثار بسیار مهم است چون این آثار بسیار ارزشمند است. امسال نخستین سالی است که بدون توران میرهادی از فرهنگنامه کودک و نوجوان رونمایی می‌کنیم.

دبیر شورای کتاب کودک در ادامه به ارائه توضیحاتی درباره فرهنگنامه کودک و نوجوان پرداخت و گفت: فرهنگنامه مدتی است زیر نظر شورای مدیریت به کارش ادامه می‌دهد این فکر در زمان حیات توران میرهادی شکل گرفت شورای مدیریت از سال 1393 با 5 نفر عضو شامل نصرالله فاضل، نوش‌آفرین انصاری، شهرداد میرزایی، فاطمه محفوظ ‌بالله و علی‌رضا میرفخرایی کار خود را آغاز کرد. مدت فعالیت این شورا قرار بود دوساله باشد ولی تصمیم گرفتیم تا انتشار جلد هفدهم این شورا به کارش ادامه دهد.

وی افزود: مدیریت شورای فرهنگنامه برای انتشار یک اثر و بحث داشتن یک ناشر و تعهد جدی نسبت به جامعه همیشه آسان نیست و نمی‌‌توان به‌درستی کار را بین همه اعضای شورا تقسیم کرد. به‌عنوان مثال کار آقای فاضل نسبت به بقیه سنگین‌تر بود همچنین در جلسات هر وقت صحبت از بحث مالی می‌شد همه نگاه‌ها به سمت آقای میرفخرایی می‌رفت.

انصاری در ادامه به تجربه آموزش در شورا اشاره کرد و گفت: تجربه آموزش در شورا تجربه‌ای است که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان 32 سال پیش انجام شده  و خیلی خوب است که نویسندگان و ویراستارانمان را خودمان تربیت کنیم. در این مدت شورای مدیریت فرهنگنامه 50 جلسه تشکیل داد و درباره کارهای اجرایی و دستاوردها و مشکلات موجود صحبت شد. بحث نیروی انسانی هم مسئله جدی‌ای است که در این حوزه مخصوصا در بخش سرویراستاران اهمیت دارد. همچنین در جلسات شورای مدیریت همواره بحث سپاس مطرح بوده است و در آن سپاس از بیش از 200 نفری که بدنه فرهنگنامه را می‌سازند مورد توجه قرار گرفته است. همان‌طور که شهرداد میرزایی می‌گوید انگیزه، سادگی، شفافیت و استعداد توران میرهادی توانسته است این تعداد گروه پژوهشی را گردهم آورد. نقش این گروه‌های در سایر جریان‌های موجود و ریشه‌دواندن در تنه فرهنگی جامعه دیده می‌شود.

انصاری در ادامه بیان کرد: ما معتقدیم فرهنگنامه یک موجود زنده است و باید فرزند زمان خودش باشد. جلد هفدهم شامل 269 مقاله، 48 مدخل ارجاعی، 402 تصویر، 18 نقشه، 25 جدول و نمودار است و جلدهای 18، 19 و 20 فرهنگنامه نیز در مراحل گوناگون تدوین قرار دارد. همچنین در بخش روزآمدسازی حدود 10 نفر از همکاران مشغولند و امیدواریم در سال 97 شاهد انتشار مجلدی از این تجربه باشیم.

دبیر شورای کتاب کودک افزود: امروز مفتخریم هفدهمین جلد فرهنگنامه کودکان و نوجوانان را که با دقت و دلسوزی بسیار به سرانجام رسیده به محضر کودکان و نوجوانان این سرزمین تقدیم کنیم. همچنین بررسی و مطالعه 14 صفحه اول جلد هفدهم و سخن ناشر و پیشگفتار پدید‌آورنده را به مخاطبان توصیه می‌کنم.

وی در ادامه درخواست کرد نویسندگان باسابقه و پژوهشگران در حوزه فرهنگنامه‌نویسی و تصویرگران علمی و ویراستاران مطلب و تصویر را به هیأت مدیره شورای فرهنگنامه معرفی کنند.

نوش‌آفرین انصاری همچنین به معرفی و ترویج فرهنگنامه در اقصی‌نقاط کشور اشاره کرد و گفت: از دیرباز همکاران در حوزه ترویج، فرهنگنامه را به روستاها و شهرهای مختلف برده و معرفی کرده‌اند ولی هنوز هیچ سند مدونی که بتواند به‌صورت شیوه‌نامه ترویج مورد استفاده قرار گیرد نداریم. البته اخیرا خانم احمدی در موسسه مادران امروز در طرح ملی و بزرگ موسسه با‌عنوان «خواندن برای بهتر زیستن» که خواندن از راه دور را دنبال می‌کند از مقاله‌ای در این زمینه استفاده کرده که منتظر بازخوردهای آن هستیم.

اجتماع علمی هنوزدر ایران شکل نگرفته است

منصور وصالی، پژوهشگر و هماهنگ‌کننده گروه فیزیک فرهنگنامه کودکان و نوجوانان نیز در ادامه این مراسم به بیان توضیحاتی درباره چگونگی تولید نخستین فرهنگنامه در جهان پرداخت و گفت: در زمان تولید نخستین فرهنگنامه در جهان خوشبختی مفرطی نسبت به علم بوجود می‌آید. آنها فکر می‌کردند علم می‌تواندبه همه چیز پاسخ دهد و بر همین اساس ایده حفظ و نگهداری این علم مطرح و منجر به تولید به تولید نخستین فرهنگنامه در جهان ‌شد با این هدف که اگر تمدن از بین رفت، دانستنی‌های موجود در جایی ذخیره ‌شود.

وی افزود: به نظر می‌رسد ما هم داریم دانش بشری را جایی ذخیره می‌کنیم و بین فرهنگنامه‌ای که در آن زمان تولید شده و فرهنگنامه‌ای که ما در حال تولیدش هستیم هیچ تفاوتی وجود ندارد. درحالیکه اگر دقت کنیم می‌بینیم تفاوت‌هایی وجود دارد.

وصالی با بیان اینکه کار فرهنگ‌نامه این است که به چیزی که فرد تولید می‌کند معنا می‌بخشد، افزود: در آن دوران اجتماع علمی وجود داشته و این اجتماع علمی فرهنگ‌نامه‌و دایره‌المعارف را تولید می‌کرده اما در ایران هنوز اجتماع علمی شکل نگرفته است و این فرهنگنامه را اجتماع علمی تولید نکرده است. ما در وضعیتی کار می‌کنیم که با دورانی که نخستین فرهنگنامه خلق شده تفاوت دارد. وقتی به رسانه‌ها نگاه می‌کنیم و نگاه شبه‌علمی و ضدعلمی رامی‌بینیم نشانه‌ فقدان درک درست از علم است و این مساله در حال نابودی جامعه و مخصوصا آموزش و پرورش ما است و تاثیر مخربی ایجاد می‌کند.
به گفته این پژوهشگر، در جامعه ما به‌جای اینکه علم نیروی محرکه فرهنگنامه باشد، فرهنگنامه در محیطی تولید شده که درک درستی از علم وجود ندارد و باید به نیرویی تبدیل شود که علم را به فرهنگ تبدیل کند و کمک کند اجتماع علمی در کشور شکل گیرد.

وی در ادامه بیان کرد: مفهوم فرهنگنامه فراتر از تولید و چاپ مقاله است. فرهنگنامه برای اینکه به یک نهاد تبدیل شود نباید به دنبال کارش که تولید مطلب است باشد باید برگردیم و نقاط قوت و ضع فرهنگنامه را ببینیم و نقاطی که در چهارچوب تبدیل فرهنگنامه به یک نهاد می‌تواند نقش مثبت داشته باشد تقویت شو.

وصالی درباره چگونگی آشنایی‌اش با فرهنگ‌نامه نیز بیان کرد: من اوایل دهه 70 با فرهنگ‌نامه آشنا شدم. در آن زمان دانشجوی دکترا بودم و استادم برای نخستین بار آن را به من نشان داد. ابتدا خیلی تحویل نگرفتم و احساس کردم باز هم کار نیمه تمام دیگری روی من قرار دارد اما فرهنگ‌نامه با تلاش توران میرهادی رشد کرد و به وضعیت موجود رسید و امیدوارم با قدرت به کارش ادامه دهد.

در پایان مراسم از خانواده پویا راد به عنوان حامی مالی بخشی از این فرهنگ‌نامه و همچنین پدیدآورندگان و دست‌اندرکاران جلد هفدهم فرهنگنامه تقدیر شد و هدایایی به آنها اهدا شد.

منبع: ایبنا