رشد ابزارهای دیجیتالی در بین کودکان آلمانی و تبعات آن

کودکان بنا به علایق کودکانه‌شان با اسباب بازی‌های خود بازی می‌کنند، دوچرخه سواری منظم داشته و با دوستان خود به بازی‌های جمعی می‌پردازند اما ساعاتی از روز خود را نیز صرف نوشتن پیام برای همسالان خود و دیدن سریال‌ها می‌کنند. هرچه کودک بزرگتر می‌شود، بیشتر به سمت تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها و کامپیوتر جذب شده و این گونه ابزار نقش مهم تری را در زندگی وی ایفا می‌کنند.

بر این اساس، درهای دنیای دیجیتال برای کودکان، آرام آرام گشوده می‌شود. به طوری که وقتی کودک به سن ۹ سالگی می‌رسد، محیط پیرامون او به طور فزاینده‌ای دیجیتال شده است. آمارها نشان می‌دهد از هر دو کودک ۹ ساله آلمانی یک نفر در حال حاضر دارای تلفن همراه یا گوشی هوشمند است. در سن ۱۳ سالگی، این آمار از نتیجه تقریبی ۵۰ درصد به ۹۲ درصد می‌رسد. در این سن، دستگاه‌های الکترونیکی جایگزین بسیاری از اسباب بازی‌های سنتی می‌شوند.

برای کودکان آلمانی بسیار مهم است که از نظر دیجیتال مجهز باشند؛ بنابراین دستگاه‌های الکترونیکی همواره جزء لیست تقاضای آنان از والدین است. ۴۱ درصد از کودکان می‌خواهند یک تلفن همراه یا گوشی هوشمند داشته باشند و ۳۲ درصد خواهان داشتن یک تبلت هستند.

رسانه‌هایی چون تلویزیون، رادیو و روزنامه برای کودکان رنگ و رویی کهنه دارد در نتیجه آنان همواره ترجیح می‌دهند در فضای مجازی از رسانه‌هایی غیر از تلویزیون و رادیو استفاده کنند. بیشتر کودکان معمولاً مخاطب وب‌سایت‌های پخش فیلم و سریال هستند. با این حال هنوز هم ۸۷ درصد از کودکان فیلم‌ها و سریال‌ها را از طریق تلویزیون تماشا می‌کنند، اما باز هم بیش از ۳۵ درصد از کودکان ۱۳ ساله در طول هفته چندین بار از یوتیوب، ویمیو یا سایر وب سایت‌های خدمات رایگان ویدئویی استفاده می‌کنند.

نکته جالب اما اینجاست که کودکان در سنین بسیار پایین از رسانه‌های کلاسیک استفاده می‌کنند؛ ۶۰ درصد از تمام کودکان چهار ساله به موسیقی، نمایشنامه‌های رادیویی و یا کتاب‌های صوتی و ضبط شده به صورت CD به طور متناوب چندین بار در هفته گوش می‌دهند.

کودکان آلمانی مانند والدین و اطرافیان خود به رسانه‌های چاپی احترام می‌گذارند. آمارها نشان می‌دهد ۷۰ درصد از آنها حداقل چندین بار در هفته کتاب یا مجله‌های چاپی را می‌خوانند. در زمینه مطالعه، کودکان آلمانی به دستگاه‌های خاص برای مطالعه Ebook‌ها و رسانه‌های مخصوص خواندن علاقه نشان نمی‌دهند. بنابراین این دستگاه‌ها در گروه هدف چهار تا ۱۳ ساله نقش مهمی ایفا نمی‌کنند.

اکثر کودکان بین سنین ۶ تا ۹ سال (۸۸ درصد) از دستگاه‌های دیجیتالی خود برای برقراری تماس تلفنی استفاده می‌کنند و تنها ۴۲ درصد از آنها تلفن خود را جهت نوشتن پیام‌های متنی به‌کار می‌برند. در این رده سنی ۴۳ درصد از کودکان هنوز به استفاده از کارت پستال و نامه برای ارسال پیام‌های خود علاقه نشان می‌دهند. اما در سنین ۱۰ تا ۱۳ سال تقریباً تمام این کودکان (۹۷ درصد) از تلفن‌های همراه و گوشی‌های هوشمند خود برای برقراری تماس تلفنی و ۹۰ درصد جهت ارسال پیام‌های متنی استفاده می‌کنند. پیام رسان WhatsApp برای سه چهارم (۷۴ درصد) کودکان این رده سنی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

«کریستین مونتاگ» روانشناس آلمانی در مصاحبه‌ای با روزنامه اشپیگل به برخی سوالات در این زمینه پاسخ می‌دهد. وی در پاسخ به سوال که «چه زمانی برای استفاده کودک از وسایل الکترونیکی مناسب است؟»، اینگونه توضیح می‌دهد: «تا قبل از ۱۲ سالگی استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال برای کودکان جایز نیست. کودک باید بیرون بیاید و در محیط با همسالان خود بازی کند او باید بیاموزد که همیشه قویترین فرد نیست و بدین وسیله سعی کند در محیط واقعی توانایی‌های بدنی خود را شناسایی و مهارت‌های حرکتی خود را تقویت کند، چیزی که یک تلفن همراه و یا گوشی هوشمند هرگز قادر به آموزش آن به کودک نیست».

مونتاگ در مورد نقش والدین در این زمینه می‌گوید: «در عصر حاضر دور کردن کودکان از اینگونه ابزار کار راحتی نیست و در مورد نوجوانان کاری بسیار دشوار است. به طور مثال امروزه اگر نوجوانی گوشی هوشمند نداشته باشد و از دسترسی به پیام رسان whatsapp محروم باشد، ناخودآگاه تنها می‌ماند و در دایره دوستی‌های همسالان خود جایی ندارد چراکه از بسیاری از قرارها و یا موضوعات مورد بحث دور می‌ماند. تنها کاری که والدین می‌توانند انجام دهند ایجاد شرایط برابر برای تمام نوجوانان و کودکان است که رعایت این موضوع نیز به نوبه خود مشکل است. مثلاً تمام والدین فقط از ساعت ۱۸ تا ۱۹ اجازه استفاده از تلفن همراه و سایر ابزار دیجیتال را به فرزند بدهند. البته که اگر تمام والدین و کودکان در دایره‌های دوستی به چنین قوانینی احترام بگذارند کم کم فرزندان یاد می‌گیرند که موضوعات مهمتر و جذابتری نیز خارج از فضای مجازی وجود دارد».

هرچه کودکان بزرگتر می‌شوند زمینه‌های علاقمندی آنان به همین نسبت گسترده‌تر خواهد شد و باید دانست که این علاقه با جنسیت کودک ارتباط مستقیمی دارد. به طور مثال ۸۳ درصد از دختر بچه‌ها به اسب‌ها و حیوانات خانگی و ۷۹ درصد به داستان‌ها، فیلم‌ها و عروسک‌های متعلق به پرنسس‌ها علاقه نشان می‌دهند. در مورد پسر بچه‌ها اما این علایق کاملاً متفاوت است. به طور مثال ۸۳ درصد از پسر بچه‌ها جذب ورزش و اتومبیل و ۷۹ درصد به ابرقهرمانان علاقه مند می‌شوند. اما با بالاتر رفتن سن این کودکان علایق آنان نیز دستخوش تغییر می‌شود. پسران ۱۱ ساله در این سن بیشتر به طبیعت و سفر علاقه دارند و در مورد دختران آمارها نشان می‌دهد که بیش از یک سوم دختران ۱۳ ساله به ورزش مخصوصاً فوتبال علاقه نشان می‌دهند.

کودکان ۶ تا ۱۱ ساله بیشتر پول جیبی خود را برای شیرینی‌جات و روزنامه‌ها خرج می‌کنند. به طور معمول تقریباً هر کودک ماهیانه حدود ۲۳ یورو از والدین خود پول جیبی دریافت می‌کند که به طور کلی پسران ۳.۶ درصد بیشتر از دختران دریافتی دارند اما این تفاوت اخیراً به ۶.۸ درصد رسیده است. از سن ۱۲ سالگی کودکان اغلب پول جیبی خود را برای نوشیدنی، غذاهای حاضری، لوازم آرایش، موسیقی و بلیط سینما یا کنسرت خرج می‌کنند. با بالا رفتن سن کودکان این پول در جهت خرید کادو برای نزدیکان و بعدها برای هزینه تلفن پرداخت می‌شود.