حضور روانشناس بالینی در کارهای فرهنگی و هنری کودکان و نوجوانان ضروری است

به گزارش کودک پرس ، بحث تئاتر کودک و نوجوان یکی از مباحثی است که در بین گونه‌های مختلف تئاتر در کشور شاید آنگونه که باید مورد توجه قرار نگرفته است و تنها در سطح ضعیفی و در یک یا دو سالن در تهران و دیگر شهرها بدان توجه شده و بودجه مناسبی نیز در اختیار افرادی که در این عرصه کار می‌کنند قرار نمی‌گیرد.

یکی از افرادی که در زمینه تئاتر کودک و نوجوان آثار زیادی را نگاشته و کار کرده است،‌ حسن دولت آبادی است که در سابقه 46 ساله هنری خود 56 کتاب (220 نمایشنامه، 60 مقاله)، تولید آثار زیادی در تلویزیون و رادیو و تدریس در سطوح کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشگاه را شاهد بودیم.

وی مدیریت بخش‌های مختلف هنری و دبیری و داوری چند جشنواره تئاتر را بر عهده داشته و در جشنواره‌ها و فستیوال‌های داخلی و جهانی زیادی شرکت کرده است.

درباره تئاتر کودک و مشکلات آن با حسن دولت آبادی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانیم:

*آقای دولت آبادی به عنوان سوال نخست بفرمایید در حال حاضر چند نمایشنامه در دست انتشار دارید؟ این کتاب‌ها در چه مرحله‌ای هستند؟

_ ۵کتابم در حال بررسی برای چاپ است که موضوع دو تای آنها جنگ و نوجوان است و یکی درباره امام رضا(علیه‌السلام)، دیگری نمایشنامه‌ای فانتزی برای نوجوان و آخری هم مجموعه‌ای از چند مقاله کودک، نوجوان و بزرگسال من است که سال‌های پیش در جاهای مختلف چاپ شدند.

امیدوارم امسال منتشر ‌شوند. یک نمایشنامه جدید هم درباره لولو برای بچه‌ها نوشته‌ام که امیدوارم آن را نیمه دوم سال به صحنه ببرم.

با توجه به علاقه‌ای که به روانشناسی به ویژه روانشناسی کودک دارم، دو کتاب آخرم: «تربیت به کمک نمایش و تئاتر در خانه و مراکز آموزشی و تربیتی» و «تربیت به کمک داستان در خانه و مراکز آموزشی و تربیتی» که بینارشته‌ای و نمایش، تئاتر و داستان و درباره کودکان است با توجهی روانشناسانه برای کودک و نوجوان نگاشته شده است.

هر کار کودکی نیاز به حضور یک روان شناس دارد

*آقای دولت آبادی یکی از آسیب‌هایی که در عرصه تئاتر کودک و نوجوان دیده می‌شود عدم توجه به روانشناسی مناسب این آثار است، در این زمینه چه کاری می‌توان انجام داد؟

بر این باورم که برای هر کار فرهنگی و هنری مربوط به کودک و نوجوان حتما باید یک روانشناس بالینی و تربیتی حضور داشته باشد تا آن برنامه یا کار، عوارضی برای مخاطب خاص خود نداشته باشد. حتی برای کارهایی که در صدا و سیما تولید می‌شود هم مشکلات و حتی بدآموزی‌هایی دیده می‌شود.

خیلی از تئاترها یا تولیدات تلویزیون بچه‌ها را می‌ترسانند یا اثرات سوء بجا می‌گذارند و تامین سلامت از دست رفته خیلی طول می‌کشد. خیلی کلمات و رفتارها و الگوهای غلط در برنامه‌های تولید شده در هر حوزه‌ای موجود است که نیاز به نظارت دارد.

آخرین باری که در جشنواره تئاتر کودک سوره دبیر بودم از خانم دکتر روان شناسی که در عرصه تئاتر هم تخصص دارند برای همکاری روانشناسانه در بازبینی تئاترها دعوت کردم و او آثار انتخابی مرحله نهایی را قبل از شرکت در جشنواره بررسی کردند تا برای مخاطب خاص، مشکلی ایجاد نشود. قطعا در همه آثار فرهنگی و هنری مربوط به کودک آموزش و تربیت مبناست. در صورتی که به این مسائل توجه نکنیم جامعه آسیب خواهد دید.

*وضعیت تئاتر کودک را به صورت کلی چطور می‌بینید؟ آیا از ظرفیت دانشجویان هنر در این عرصه استفاده می شود؟
_ به لحاظ کمی شاهد فراوانی هستیم و از تئاترهای کودک استقبال می‌شود ولی بسیاری از این آثار به جهت کیفی نیازمند توجه هستند. از یک سو دانشگاهی نهصد دانشجوی تئاتر جذب می‌کند و از سوی دیگر نه امکانات پاسخگو است و نه بعد از فارغ التحصیلی برای آنها فرصت فعالیت و کار اصولی وجود دارد.

یعنی با توجه به افزایش جمعیت و تعداد فارغ التحصیلان شرایط موجود پاسخگوی آن‌ها نیست. به این ترتیب برخی از این عزیزان به تصور ساده بودن تئاتر کودک به آن رو می‌آورند. امروزه در فرهنگ سراها و سالن‌های دیگر تئاتر کودک اجرا می‌شود اما باز هم با شرایط موجود به نسبت رشد جمعیت امکانات کافی نیست و بسیاری از همین تعداد اثر نیازمند توجه و تقویت هستند.

برای ارتقاء کیفی آثار کودک نیازمند ایجاد این رشته خاص تئاتر در دانشگاه هستیم.

* در این راستا مرکز هنرهای نمایشی چه کمکی می‌تواند بکند؟

مرکز هم به لحاظ کیفی و کمی موثر است. آقای شهرام کرمی مدیر کل مرکز خود از بدنه تئاتر و فعال عرصه تئاتر کودک هستند و این امید وجود دارد که وضع تئاتر کودک ارتقاء یابد و اتفاقات بهتری در این عرصه رخ دهد.

*وضعیت تئاتر را این روزها چطور می‌بینید؟

این روزها مشکلات اجتماعی زیادی را شاهدیم. تئاتر می‌تواند تأثیرات مثبتی به جا گذارد. همه عوارض و معضلات اجتماعی که با پلیس قابل رفع و حل نیست. مثل این است که بچه‌مان را در منزل و مهد و مدرسه تربیت نکنیم و انتظار داشته باشیم در بزرگسالی و بطور جهشی و خود به خودی تربیت شود ، این اشتباه است. اگر ما چهل سال پیش تربیت مناسب بچه‌هایمان را انجام می‌دادیم خیلی از مشکلات کنونی را نداشتیم و جامعه می‌دانست چه چیزهایی را باید رعایت کند و چه چیزهایی را خیر.

بودجه تئاتر کم است

* گویا بودجه تئاتر امسال نسبت به قبل تغییری پیدا نمی‌کند. در این زمینه اطلاعاتی دارید؟

بودجه تئاتر کشور همیشه کم و نیازمند افزایش بوده و هست. این میزان از بودجه نسبت به سایر بودجه‌های فرهنگی زیاد نیست در حالی که می‌دانیم تاثیرات این هنر بسیار است. نکته دیگر موازی‌ کاری‌های‌های نهادها و سازمان‌هاست که همین بودجه محدود را در مسیری ناهماهنگ مصرف می‌کنند و سیاست‌های هماهنگ وجود ندارد. در حالی که باید ببینیم از تئاتر چه می‌خواهیم و مسئله این موازی کاری را حل کنیم. باید ببینیم از تئاتر چه می‌خواهیم و نیاز امروز و فردایمان چیست و در یک مرکز فکر تعیین کننده، موازی کاری، مخالف‌ کاری و یا متضاد کار کردن را کنار بگذاریم.

دولت می‌بایست در عرصه تئاتر خصوصی دخالت کند

*وجود تئاتر خصوصی کشور را چطور می‌بینید؟

تئاتر خصوصی و راه افتادن پلاتوها، یک اتفاق خوب محسوب می‌شود. یک وقت برای کتاب جشنواره فجر مقاله‌ای با عنوان: «اقتصاد تئاتر از آغاز تاکنون» نوشتم و تئاتر خصوصی را و تجربه‌های موفق جهان را از آغاز پیداش تئاتر تاکنون و در طول تاریخ بررسی کردم.

به نظر من دولت باید برای رفع مشکلات تئاتر خصوصی و همینطور حمایت از آنها وارد عمل شود تا آنها هم به اهدافشان برسند و این تئاتر تبدیل به یک امر رها شده و شبیه میدان جنگ نشود و بخش خصوصی برای تأمین هزینه‌ها هر کاری انجام ندهد. در تئاتر خصوصی معمولا تعداد صندلی و ظرفیت کم است چنین تئاتری نمی‌تواند خود را تامین کند. لااقل تصور می‌شود در آغاز راه چنین باشد.

بنابراین دولت می‌بایست بار تئاتر خصوصی را که به کمک دولت آمده است، کم کند تا این تئاتر سروسامان بگیرد و هنرمندان، هم قانع شوند و هم رها و رنجیده نباشند. باید درایت به خرج داد. فرهنگ مملکت نیاز به حمایت‌های اساسی و جدی دارد حمایتی که برای هنرمندان و اساتید و پژوهشگران کمتر رخ می‌دهد.

یک زمانی آقای علی منتظری به عنوان مدیر تئاتر کشور به مجلس می‌رفتند و پول و امکانات می‌گرفتند. آقای شهرام کرمی هم اگر می‌خواهد این اتفاق بیافتد می‌بایست ارتباطش را قوی‌تر کرده و تنها به وزارتخانه اکتفا نکند. نمایندگان به هرحال گرفتاری‌های زیادی دارند و شاید به این موضوع یعنی تئاتر و نیازهایش اهمیت ندهند، هنرمندان خود باید خودشان را اثبات کنند تا بودجه بگیرند.

دانشجوی تئاتر پولدار نیست!

*نکته پایانی؟
_ این نکته را هم از یاد نبریم که دانشجوی تئاتر پولدار نیست، استعداد و شوق و انرژی‌اش زیاد است، اما هم حمایت و هم تشویق می‌خواهد. دانشگاه در این عرصه می‌بایست با وزارتخانه و حوزه هنری و سایر نهادها مرتبط شود تا این دانشجو به تخصصش بپردازد و نمایش‌های کیفی اجرا کند.

در مجموع باید به سطح کیفی و کمی تئاترها دقت کنیم ، بعد پرسیم مثلا تئاتر مدرسه در کجا ایستاده است و درحالی که این تئاترها با فطرت گرایش به بازی کودکانه‌ای چون عروسک بازی و ماشین بازی و … آیا آموزش و پرورش از این قابلیت مهم و کارساز بهره برداری می‌کند. آیا در سایر مراکز برای پیوند تئاتر با نیازهای تربیتی خانوادها اقدامات بایسته صورت می پذیرد؟

حالا که خانواده‌ها به تماشای فرزندانشان اقدام می‌کنند آیا در سالن‌های ما تئاتر مناسب می‌بینند؟ این ارکان نباید از هم گسیخته شود یا موازی کاری صورت بگیرد یک جایی باید سیاست‌های واحدی را در بحث کلان تئاتر شاهد باشیم. یک مرکز کلان لازم است تا این هماهنگی را انجام دهد. مرکز این تصمیم گیری کجاست و مسئولش چه کسی است؟