اصلاح یک قانون ده‌ها کودک را صاحب پدر و مادر کرد/ فکری هم به حال کودکان کار کنیم

به گزارش کودک پرس ، محمد نفریه، مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور؛ با اشاره به تغییر قانون مربوط به حضانت کودکان بی‌سرپرست و بدسرپست و تأثیر فوق‌العاده این تغییر در بهبود شرایط فرزندان بهزیستی، گفت: اولین قانون فرزندخواندگی ایران مربوط به سال ۱۳۵۲ بود که در آن زمان قانون پیش‌رویی محسوب می‌شد ولی با گذشت زمان و با تغییراتی که در جامعه ایران ایجاد شد دیگر پاسخگوی نیازها نبود.

وی ادامه داد: بر همین اساس در سال ۱۳۸۳ با کمک قوه قضائیه لایحه‌ای تنظیم و از سوی دولت به مجلس تقدیم شد که پس از کش و قوس‌های فراوان در سال ۱۳۹۲ این قانون به تصویب رسید. البته مدعی نیستیم که این قانون بی‌نقص است اما نقاط قوت زیادی دارد مثل دربرگرفتن کودکان بدسرپرست، اجازه قانونی سرپرستی کودکان توسط دختران مجرد و زوج‌هایی که خود دارای فرزند هستند و نیز ایرانیان مقیم خارج از کشور.

فرزندخوانده‌ها بیمه می‌‌شوند و مستمری می‌گیرند

نفریه با اشاره به اینکه به کمک این قانون آینده بچه‌های بدسرپرست و بی‌سرپرست تضمین شده است، گفت: در گذشته بیمه‌ها فرزندخوانده‌ها را بیمه نمی‌کردند و در صورت فوت پدر و مادر مستمری به فرزندخوانده تعلق نمی‌گرفت که همه این موارد در قانون جدید پیش بینی و اصلاح شده است و بیمه شامل کودکان شده و در صورت فوت والدین جدید مستمری به کودکان تعلق می‌گیرد.

وی همچنین عنوان کرد: والدین می‌توانند فرزندخوانده‌های خود را بیمه آتیه کنند و یا ثلث مالشان را برای فرزندخوانده خود وصیت کنند. از سوی دیگر مشاوره‌های مالی و دینی برای محرمیت پیش بینی شده است و روند فرزندخواندگی تسهیل شده است.

مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی در خصوص نحوه اصلاح روند اعطای فرزندخواندگی، گفت: در گذشته متقاضیان اول به دادگاه مراجعه و درخواست می‌دادند و پس از مدت‌ها پرونده آنها به دست ما می‌رسید که به دلایل مختلف بسیاری از این درخواست‌ها رد می‌شد. همین مسئله موجب می‌‌شد تعداد زیادی پرونده در دادگاه‌ها وجود داشته باشد، اما اکنون متقاضیان در بهزیستی فرم پر می‌کنند و در صورت حائز شرایط بودن به آنها اعلام می‌شود، سپس مراحلی از جمله بازدید از منزل، تشکیل کمیته فرزندخواندگی، انجام آزمایش پزشکی سلامت جسمی و روانی و عدم اعتیاد طی شده و در نهایت پرونده به قوه قضائیه فرستاده می‌شود و طی دو تا سه ماه حضانت به والدین جدید اعطا می‌شود.

بچه‌های شیرخوارگاه آمنه صاحب پدر و مادر شدند

وی از افزایش قابل توجه فرزندخواندگی در کشور سخن گفت و اظهار کرد: از سال ۹۲ که قانون جدید تصویب شد به طور متوسط ۵۰ درصد فرزندخواندگی افزایش پیدا کرده و در برخی از استان‌ها فرزندخواندگی با افزایش ۷۰ درصدی رخ داده است. شیرخوارگاه آمنه همیشه نزدیک ۳۰۰ کودک داشت اما اکنون زیر ۱۰۰ کودک در این مرکز نگهداری می‌شود.

نفریه افزود: سایر شیرخوارگاه‌های تهران نیز بالای ۶۰ تا ۷۰ بچه داشتند که اکنون همه زیر ۵۰ بچه دارند. بسیاری از شیرخوارگاه‌های ما در سایر استان‌ها نیز تعداد کودکان به حدی کم شده که به چهار یا پنج نفر رسیده است. خوشبختانه با توجه به اینکه متقاضیان هم زیاد شده‌اند فرزندانی که معلولیت خفیف و یا بیماری‌های خاص دارند هم متقاضی دارند و به خانواده‌ها واگذار شده‌اند.

وی اعلام کرد: حتی ایرانیان خارج از کشور کودکان بیمار را به فرزندخواندگی گرفته و برای درمان به خارج می‌برند.

ایرانیان مقیم خارج از کشور لازم نیست شش ماه در ایران اقامت کنند

مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی در پاسخ به این سؤال که قانون اقامت شش ماهه خانواده متقاضی فرزندخواندگی مشکلاتی برای این افراد ایجاد می‌کند، در این خصوص چه باید کرد؟ گفت: درست است که برخی از قضات در این خصوص سخت می‌گیرند اما بر اساس قانون یک حکم موقت شش ماهه برای متقاضیان فرزند صادر می‌شود اما در این شش ماه بر اساس حکم دادستانی والدین می‌توانند مجوز خروج از کشور را بگیرند و پس از شش ماه دوباره به کشور بازگردند این مشکل با بسیاری از دادستان‌ها حل شده و مجوز خروج داده می‌شود چرا که اقامت شش ماهه در ایران ممکن است موجب شود افراد در کشوری که در آن زندگی می‌کنند شغل، بیمه و حتی مجوز اقامت خود را از دست بدهند. پس از شش ماه در صورت تأیید بهزیستی قوه قضائیه حکم دائم فرزندخواندگی را اعطا می‌کند.

دختران مجرد در تمامی استان‌ها متقاضی سرپرستی کودکان هستند

وی در خصوص دختران مجردی که متقاضی سرپرستی دختران بی‌سرپرست هستند نیز گفت: در تمامی استان‌ها متقاضی داریم و تعداد این متقاضی‌ها هم زیاد است. البته تا یک قانون بخواهد اجرایی شود زمان می‌برد به خصوص اینکه در این مورد مخالفت‌هایی نیز وجود داشت و هنوز هم برخی نمی‌خواهند از این قانون تمکین کنند. البته دختران مجردی هم بودند که توانستند دختران بی‌سرپرست را به سرپرستی بگیرند البته اولویت با زوج‌هایی است که فرزند ندارند و بعد زنان سرپرست خانوار و بعد دختران مجرد. البته این مسئله هم کم کم در حال جا افتادن و پذیرفته شدن است.

نفریه از افزایش خروجی‌ها و کاهش ورودی کودکان به مراکز بهزیستی سخن گفت و عنوان کرد: خوشحالیم که این کودکان صاحب خانواده شده‌اند و سیاست بهزیستی هم همین است. قبل از انقلاب با اینکه جمعیت کشور نصف جمعیت کنونی بود بیش از ۱۶ هزار کودک در مراکز نگه‌داری می‌شدند اما اکنون کمتر از ۱۰ هزار کودک در بهزیستی نگه داری می‌شوند. و با وجود اینکه طلاق و آسیب‌های اجتماعی بیشتر شده تلاش شده این کودکان در خانواده‌های جایگزین نگه داری شوند که شامل فرزندخواندگی و امین موقت است.

بیش از ۸۰ درصد کودکان بهزیستی بدسرپرست هستند

وی تصریح کرد: یکی از خوبی‌های قانون جدید این است که اگر والدین صلاحیت لازم برای نگه‌داری از کودک را نداشته باشند به صورت قانونی رد صلاحیت شده و سرپرستی فرزندان به افراد با صلاحیت سپرده می‌شود. بیش از ۸۰ درصد کودکانی هم که در مراکز بهزیستی نگهداری می‌شوند بدسرپرست هستند نه بی‌سرپرست.

نفریه اعلام کرد: بچه‌های بی‌سرپرست اکثراً به فرزندخواندگی سپرده می‌شوند مگر اینکه سنشان بالا رفته باشد و یا معلولیت و یا بیماری شدید داشته باشند. نوزادان بی‌سرپرست مهمان کمتر از شش ماه ما هستند و به سرعت مراحل قانونی طی می‌شود و پس از اطمینان از سلامت جسمی و روانی و انجام تحقیقات محلی و قطعی شدن اینکه فرزند پدر و مادر مؤثر ندارند واگذار می‌شود.

مراکز نگهداری از کودکان در بسیاری از کشورها تعطیل شده‌اند

وی از دیگر مزیت‌های قانون جدید را خلع ید از والدین فاقد صلاحیت و کاهش تعداد کودکان در مراکز و شیرخوارگاه‌های بهزیستی عنوان و اظهار کرد: بسیاری از کشورها مراکز نگهداری از کودکان را جمع کرده‌اند و بسیاری از کشورها هم برای خودشان وقت طلایی مشخص کرده و مثلاً اعلام کرده‌اند تا ۲۰۲۰ نباید دیگر مراکز نگهداری داشته باشیم. دو استان در کشور ما هم به آمار زیر پنج کودک رسیده‌اند که استان‌هایی بودند که همیشه ۴۰ تا ۵۰ کودک داشتند و ما به هر طریق ممکن در حال پیدا کردن راه کارهایی هستیم که بچه‌ها کمترین مدت را در مراکز ما باشند.

مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی تصریح کرد: جهان به این نتیجه رسیده که بچه نباید در مراکز نگهداری باشد و حتی به صورت موقت هم باید در خانواده باشد.

نفریه در پاسخ به این سؤال که با اصلاح یک قانون شاهد چنین موفقیت‌هایی در حوزه کودکان بوده‌ایم، در چه موارد دیگری با اصلاح قانون می‌توان شاهد چنین پیشرفت‌هایی بود؟ گفت: قانون حمایت از کودکان چند سال است که در کشور مطرح شده اما هنوز تصویب نشده است.

رابطه ابویت حاکم است!

وی تشریح کرد: یکی از مسائل ما کودکان خیابانی است. بیش از ۹۰ درصد این کودکان دارای والدین هستند یعنی بچه‌هایی هستند که از آنها سوء استفاده می‌شود. وقتی بچه محل درآمد خانواده شد یعنی از بچه سوء استفاده اقتصادی می‌شود. وقتی بهزیستی این کودکان را از سطح شهر به مراکز بهزیستی می‌برد بلافاصله والدین آنها به قوه قضائیه رفته و قوه قضائیه هم بر طبق قانون مجبور است مجوز بازگرداندن این بچه‌ها به والدین آنها را صادر کند چرا که رابطه ابویت حاکم است! این والدین بچه‌ها را از ما پس گرفته و دوباره همان بچه را به سرچهارراه و خیابان برای کار می‌برند و این تسلسل باطل ادامه پیدا می‌کند.

باید وضعیت کودکان کار اتباع بیگانه مشخص شود

نفریه ادامه داد: بسیاری از این بچه‌ها هم بچه‌های اتباع بیگانه هستند در تهران ۷۰ درصد بچه‌های خیابانی که جمع آوری می‌شوند از اتباع خارجی هستند. باید وضعیت این کودکان تعیین تکلیف شود. البته خوشبختانه مجلس این قانون را تصویب کرده ولی به دلیل ایراد شورای نگهبان به مجمع تشخیص مصلحت رفته است.اگر این قانون اجرایی شود بسیاری از معضلات ما در حوزه کودکان کار قابل حل است.

وی تصریح کرد: کودکی که در خیابان است اگر والدین مؤثر نداشته باشند باید وارد شبه خانواده‌ها شود. اما قانون لازم را نداریم و قضات قانوناً نمی‌توانند کاری بکنند.