سرقت به وقت نوجوانی

به گزارش کودک پرس ، در سال‌های دور سارقان هیکلی چهارشانه، صورتی زخم خورده، بدنی خالکوبی شده و گاه سری تراشیده داشتند و اغلب جوان یا میانسال بودند. از همه مهمتر اینکه سرقت، شغل و راه درآمدشان بود. اما این روزها با تغییراتی که در روند زندگی مردم و جامعه رخ داده و ناشی از مسائل مختلف است نه تنها چهره و ظاهر سارقان تغییر کرده بلکه سن ارتکاب و شروع به سرقت هم بشدت کاهش یافته است.

آمارهای پلیس، جامعه شناسان و جرم شناسان نشان می‌دهد که سن شروع به سرقت از 25 سال به 14 سال رسیده است و این یعنی زنگ خطری جدی برای خانواده‌هایی که فرزندان نوجوان در خانه دارند و خطر سرقت را دست کم می گیرند. فقط کافی است نگاهی به متهمانی بیندازیم که در اداره آگاهی و کلانتری‌ها به اتهام سرقت دستگیر شده‌اند. پسربچه‌هایی در میان آنها به چشم می‌خورند که هنوز ریش و سبیل شان هم درنیامده است و به خاطر سرقت یک جفت کفش یا 50 هزار تومان پول سروکارشان به کلانتری و آگاهی و دادسرا رسیده است.

نیازهای مادی و تأمین هزینه‌های زندگی نخستین عاملی است که دزدان به این بهانه خود را قانع می‌کنند تا دست به سرقت بزنند اما این همه ماجرا نیست و عوامل مهم دیگری هم وجود دارند که می‌تواند یک نوجوان 13 – 14 ساله را به سرقت وادار کند.ادوین ساترلند از جرم شناسان و جامعه شناسانی است که یکی از عوامل بروز جرم را پیوند افتراقی می‌داند؛ نظریه‌ای که در آن تأکید می‌کند، افراد با افزایش تماس‌ها و روابط انحرافی به سمت ارتکاب جرم کشیده می‌شوند. به اعتقاد این جرم شناس، کج رفتاری یادگرفتنی است و هیچ ارتباطی به وراثت ندارد.

ضمن آنکه افراد به همان شیوه‌ای که می‌آموزند تا از قوانین تبعیت کنند، به همان شیوه هم یاد می‌گیرند که به انحراف کشیده شوند.از این‌رو بحث آموزش و تربیت در کودکان یکی از مباحث مهم در پیشگیری نوجوانان و جوانان به بزه‌های متداولی همچون سرقت است. امری که مسئولان قضایی و انتظامی کشور در سال‌های اخیر تأکید فراوانی بر آن داشته‌اند، اما متأسفانه هنوز برنامه جامعی برای مقابله با این معضل تدوین و اجرا نشده است. برنامه‌ای که اگر امروز اجرایی نشود به طور قطع سن ارتکاب به جرم سرقت را در سال‌های آتی به پایین‌تر از 14 سال هم خواهد رساند.

**سرقت، شغل سارقان حرفه‌ای است
سرهنگ رضا موذن معاون مبارزه با سرقت پلیس آگاهی ناجا در خصوص جرم سرقت و کاهش سن سارقان در سال‌های اخیر می‌گوید: در مجموع باید گفت میزان دستگیری سارقان نسبت به بازه زمانی دو سال گذشته با کاهش 1.7 درصدی رو به رو است. در مورد سن سارقان هم باید گفت که بسیاری از سارقان 14 تا 25 ساله بیشتر به‌دنبال خواسته‌هایی هستند که چندان جدی نیست و همانند سارقان حرفه‌ای که غالباً 20 تا 45 ساله هستند به سرقت نگاه نمی‌کنند. معمولاً سارقان حرفه‌ای به سرقت به‌عنوان یک شغل نگاه می‌کنند اما سارقان نوجوان چنین نگاهی ندارند.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا نوجوانان و افراد کم سن و سال به‌دنبال چنین جرایمی می‌روند خاطرنشان می‌کند: عوامل متعددی باعث بروز چنین جرایمی می‌شود اما سهل‌انگاری والدین در تربیت و همین‌طور کم کاری سیستم آموزشی بیشترین تأثیر را دارند.

سرهنگ موذن اضافه می‌کند: تفاوت‌های فرهنگی، فضای مجازی و جسارت‌های کاذب هم از دیگر عواملی است که نسل‌های جدید را با مخاطرات انحرافی مواجه کرده است. یک شب ره صد ساله رفتن و استفاده از مخدرها و مواد توهم زا هم از دیگر مصادیق علل بروز سرقت در سنین نوجوانی است.

معاون مبارزه با سرقت پلیس آگاهی در جواب این پرسش که آیا پلیس بجز برخورد با سارقان، برنامه‌ای هم برای پیشگیری از سرقت و کاهش سن سرقت دارد، تأکید می‌کند: پلیس در کنار امور سلبی، کارهای ایجابی هم چون مشاوره و ارتباط با خانواده‌ها را در دستور کارش داشته و دارد. اما آیا بسیاری از دستگاه‌ها از جمله آموزش و پرورش که باید به طور مستقیم سهمی در آموزش و پیشگیری از وقوع جرایم داشته باشند هم کارشان را بدرستی انجام می‌دهند؟!

به طور قطع خیر. اما ما حاضریم به‌عنوان حلقه تکمیل‌کننده هر زمان که لازم بود به مسأله پیگیری کمک‌های مضاعفی بکنیم. وی در پایان می‌گوید: البته شیب تندی در خصوص کاهش سن سرقت وجود ندارد اما اگر جدی گرفته نشود قطعاً شیب تندتر می‌شود.

**بیکاری و فقر آسیب زاست
دکتر مجید صفاری نیا روانشناس می‌گوید: آمارهای رسمی در نیمه دوم سال 96 نشان می‌دهند که نرخ بیکاری بیش از 12 درصد است البته اگر به این آمار غیررسمی سربازها و دانشجویان را هم اضافه کنیم قطعاً آمار نرخ بیکاری 20 درصد را هم رد خواهد کرد.

از سوی دیگر ما تلفات آموزشی هم داریم یعنی بسیاری از دانش‌آموزان پیش از فارغ‌التحصیلی ترک تحصیل می‌کنند و به این آمار افزوده می‌شوند.

وی اضافه می‌کند: با افزایش و تداوم نرخ بیکاری و با در نظر گرفتن اینکه راهکار مناسبی هم برای این معضل اندیشیده نشود، عده ای از افراد برای رفع نیازهای مادی‌شان به سمت سرقت کشیده می‌شوند و تا زمانی هم که ما نتوانیم رتبه استانداردهای سلامتی در کشورمان را پایین بیاوریم نباید انتظار خاصی از کاهش سرقت‌ها و همین‌طور توقف کاهش سن در این بزه داشته باشیم.

این روانشناس در ادامه تصریح می‌کند: وقتی خط فقر گستره وسیعی از کودکان و نوجوانان ما را دربرگرفته و در سنی که به بسیاری از نیازهای یک نوجوان در مسائل مختلف از جمله مادی توجهی نمی‌شود و بی‌پاسخ می‌ماند خطر روی آوردن به سرقت جدی تر می شود. آیا بواقع ما راهکاری برای نوجوانی که هنوز در بسیاری از موارد ناپخته و خام است، ترسیم کرده ایم؟!دکتر صفاری نیا خاطرنشان می‌کند: به هرحال یادمان باشد که پیشگیری هزینه بر است، اما اگر بتوانیم با برنامه هزینه‌های آن را بپردازیم به طور قطع در آینده نیازی به پرداخت هزینه‌های سنگین‌تر و گران تر بابت بازپروری کودکان و نوجوانان سارق نداریم.

وی در پایان تأکید می‌کند: اطمینان داشته باشید که اگر برنامه‌های کارشناسی شده‌ای در این خصوص نداشته باشیم در آینده‌ای نه چندان دور سن سارقان به پایین‌تر از 14 – 15 سالگی هم خواهد رسید.

**سرقت های اینترنتی بیشتر شده است
دکتر غلامرضا محمد نسل، جرم شناس در این باره می‌گوید: در مورد کاهش سن سرقت چند عامل وجود دارد که مهم‌ترین آن بحث نیازهاست. این موضوع مهم‌ترین محرکی است که یک نوجوان را به سمت جرم می‌کشاند. آیا بواقع با مرور زمان، نیازهای نوجوانان کم‌تر شده یا زیادتر؟! بی‌تردید بیشتر شده و همین مسأله باعث شده تا غفلت و سهل‌انگاری از سوی خانواده‌ها عده ای ازکودکان و نوجوانان را به سمت کارهای نادرستی همچون سرقت سوق دهد.

وی در ادامه می‌افزاید: در حالتی که نوجوانان به‌دنبال تأمین نیازهای‌شان هستند معمولاً چند راه را بیشتر پیش رو نمی‌بینند یا از پدر و مادرشان پول بگیرند، یا به‌دنبال کار بروند و عده ای هم دست به سرقت می زنند. البته اغلب نوجوانان هم در صورت انتخاب راه سوم به‌دنبال سرقت‌های کلان و میلیونی نیستند آنها تنها به‌دنبال آن هستند که با سرقت‌های خرد و به دست آوردن مبالغی اندک، فقط به فکر منافع آنی خود باشند ضمن اینکه بسیاری از افرادی هم که مورد سرقت قرار گرفته‌اند به خاطر خرد بودن سرقت‌ها شکایت هم نمی‌کنند و البته همین مسأله هم باعث شده آمار دقیقی از سرقت نوجوانان نداشته باشیم.

دکتر نسل در مورد دومین عامل کاهش سن سرقت در ایران می‌گوید: معاشرت و همنشینی در سنین نوجوانی هم بسیار تأثیرگذار است. باید توجه داشته باشیم که در آن سنین بسیاری از نوجوانان و حتی جوانان معاشرت با دوستان‌شان را به معاشرت با خانواده ترجیح می‌دهند و تأثیرپذیری بیشتری از سوی دوستان دارند. در این شرایط کافی است یکی از دوستان‌شان انحرافاتی داشته باشد و همین مسأله باعث تغییر مسیر زندگی آنها می شود.این جرم شناس در ادامه به عامل سوم اشاره و تصریح می‌کند: اشتغال تمام وقت والدین به خاطر مشکلات معیشتی و اقتصادی یکی دیگر از عوامل مهم در بروز ارتکاب جرم در سنین نوجوانی و جوانی می‌شود.

این مسأله در سال‌های اخیر شدت بیشتری گرفته و باعث شده تا فرزندان به حال خودشان رها شوند و دست به کارهای ناشایست بزنند. نکته دیگر در این عامل بحث هیجانات نوجوانان هم است که در صورت کنترل نشدن صحیح از سوی والدین ممکن است با تبعات منفی همراه شود.وی در پایان ضمن اشاره به ذهنیات و تخیلات نوجوانان امروز، در مقایسه با همین نسل در گذشته می‌گوید: در دهه‌های قبل زندگی نوجوانان بیشتر سخت افزاری بود اما حالا نرم افزاری شده و نسل جدید به سبب همراهی با تکنولوژی به طور کلی افکار و ایده‌هایش متفاوت است از این رو است که می‌بینیم امروزه سرقت‌های اینترنتی از سوی برخی از نوجوانان و جوانان بیشتر شده است.

**چرخه جرم هموار است
یکی از بازپرسان دادسرای ویژه سرقت تهران در این باره می‌گوید: آمار وقوع سرقت‌ها نسبت به قبل افزایش یافته است. اما در این میان سرقت از خانه‌ها رکورددار سرقت‌های اخیر است. از آنجایی که دیگر کسی پول با خودش حمل نمی‌کند سرقت از خانه‌ها بیشتر شده است. چرا که مردم پول هایشان را داخل خانه هایشان نگهداری می‌کنند و این موضوع باعث شده تا سارقان به سمت خانه‌ها گرایش پیدا کنند. اما چه باید کرد؟ چرا با توجه به دستگیری‌ها و بازداشت‌های سارقان بازهم سرقت‌ها در حال افزایش است.

این بازپرس می‌گوید: یکی از مشکلات شکایت شاکی ها است. تا یک مرحله‌ای شکایت‌ها پیگیری می‌شود اما بعد از آن دست از پیگیری می‌کشند و متهم بدون شاکی می‌ماند. بنابراین سارقان از جنبه عمومی جرم فقط محاکمه می‌شوند و سارقی که باید حبس سنگینی بکشد با یک یا دو سال حبس از زندان آزاد می‌شود. دومین موضوع بیکاری است، وضعیت اشتغال در کشور بسیار بد است مخصوصاً برای کسی که سابقه کیفری هم دارد. متهمی که سابقه دار است و کسی به او کار نمی‌دهد دوباره به چرخه جرم برمی‌گردد.

از طرفی هم با متهمان دیگر همنشینی داشته و جرایم دیگری را یاد گرفته و همین باعث می‌شود جرایم را پیشرفته‌تر انجام دهد. اعتیاد را هم نباید نادیده گرفت، کسانی که به سمت اعتیاد رفته‌اند و برای تأمین هزینه مواد ابتدا به سراغ خانواده و بعد به سراغ دیگران می‌روند. وقتی کسی نیاز داشته باشد آن هم نیاز به مواد دست به هر کاری می‌زند. برخی از بچه های بالای بچه‌های این دوره را هم نباید فراموش کرد که مقصر اصلی خانواده‌های آنهاست.

خانواده‌ها امکانات زیادی در اختیار فرزندانشان قرار می‌دهند و همین مسأله باعث می‌شود که برخی از آنها برای به‌دست آوردن پول تلاش نکنند.

منبع: روزنامه ایران