میزگردی با بررسی حل معضل کودک‌آزاری

به گزارش کودک پرس ، صاحبنظران علوم اجتماعی معتقدند کودک آزاری به عنوان یک معضل اجتماعی جامعه امروز زائیده فقر اقتصادی و فرهنگی در قالب های مختلف به ویژه در خانواده های از هم گسیخته روانی مشاهده می شود.
در تعریف این آسیب اجتماعی گفته شده، به هرگونه فعل یا ترک فعلی که باعث آزار روحی و جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک طفل شود کودک آزاری می گویند و به عبارت دیگر کودک آزاری عبارت است از آسیب یا تهدید سلامت جسم و روان یا تهدید سعادت و رفاه و بهزیستی کودک.
خشونت علیه کودکان و زنان همیشه از بدترین انواع خشونت های خانگی مطرح بوده و علل و عوامل شکل گیری و راههای جلوگیری از آن یکی از موضوعات مورد توجه در بین تحلیلگران و پژوهشگران علوم اجتماعی و جامعه شناسان بوده است.

شماری از جامعه شناسان و روانشناسان بر این باورند که فشارهای زندگی مدرن و صنعتی، مشکلات اقتصادی و معیشتی و عدم توانایی افراد برای مقابله با معضلات و به تعبیری عدم برخورداری از مهارت های زندگی موجب رشد خشونت در جامعه شده است.
افزون بر این ، کاهش آستانه تحمل افراد جامعه، عدم توان کنترل بر رفتار و گفتار در زمان بروز عصبانیت و هیجانات، موجب بروز حوادث ناشی از درگیری های خیابانی و خشونت های خانگی شده است.
از جمله قربانیان خشونت های خانگی که جزو بی دفاع ترین ها محسوب می شوند، کودکانی هستند که قربانی خشونت و بی ثباتی والدین خود می شوند و زخم های این بی مبالاتی ها و رفتارهای غیر انسانی بر تن و روحشان اثری ماندگار و قابل مشاهده می گذارد.

امروز گوش شهروندان به خبرهای ناگوار و هولناکی از کودک آزاری که هرازچندگاهی به عنوان نخست رسانه ها تبدیل می شود، عادت کرده است ولی کارشناسان درصدد یافتن چرایی این رفتارها و راهکارهای کاهش آن هستند.
امسال اخباری تکان دهنده از این دست از جمله آزار و قتل آتنا دختر هفت ساله پارس آبادی و آزار و قتل اهورا پسر 2 ساله به دست پدرخوانده خود در رسانه ها منتشر شد و بشدت احساسات مردم را جریحه دار کرد.
همچنین در ماه گذشته خبر کودک آزاری دختر پنج ساله با نام «سارینا» در سمنان بر نگرانی های جامعه افزود؛ به طوری که این دختربچه علاوه بر جراحت بسیار زیاد، درحال خفگی به بیمارستان امیرالمومنین انتقال یافت.
«ستایش»، «آتنا»، «بنیتا» ، «اهورا» و «سارینا» کودکانی هستند که اذیت و آزار آنان طی چند ماه اخیر افکار عمومی را بشدت تحت تاثیر قرار داده و جامعه را در شوک چرایی افزایش خشونت و ناامنی علیه کودکان فرو برده است.
کودکانی که مورد آزار قرار گرفته اند، آسیب دیده اند و حتی کشته شده اند اگرچه این مشکل در تمام کشورهای دنیا مشاهده می شود و مختص جامعه ما نیست اما مثل هر مشکل دیگری باید راهکارهایی برای جلوگیری از آن اندیشیده شود.

کودکان به علت ویژگی هایی که از نظر سنی دارند، بسیار آسیب پذیرهستند و نیاز به حمایت و مراقبت ما دارند اما گاهی بزرگسالان به دلایل مختلف به جای حمایت و مواظبت از کودکان آنان را مورد آزار قرار خود قرار می دهند.
دوران کودکی دوران رشد و شکل گیری شخصیت است. انواع کودک آزاری در این سال های حساس و مهم به رشد و سلامت کودکان آسیب های جدی می رساند. کودکان آزاردیده در همه جنبه های رشد اعم از جسمی، ذهنی، روانی و اجتماعی با مشکلات و نارسایی های فراوان رو به رو خواهند شد.
به گفته کارشناسان،اولین و بهترین راه جلوگیری از این آسیب اجتماعی آموزش است. خانواده ‌ها باید اطلاعات و درک صحیحی در مورد وجود خطراتی که از نظر آزار جسمی و جنسی فرزندان را تهدید می ‌کند، داشته باشند.

خشونت علیه کودکان و کودک آزاری مانند هر رفتار دیگری علتی دارد لذا باید سعی کنیم علت آن را پیدا کنیم و با برطرف کردن آن، کودک آزاری را کاهش دهیم و جامعه ای امن برای کودکانمان ایجاد کنیم.
بنا به آمار صندوق کودکان سازمان ملل متحد، اکنون 300 میلیون کودک در جهان با خشونت بزرگ می‌شوند.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد به منظور رعایت حقوق کودکان و بر پایه نظر صندوق کودکان سازمان ملل متحد(یونیسف) پیمان نامه حقوق کودک را در 1989 میلادی تصویب کرد که این پیمان نامه به حقوقی چون «حق حیات، کسب هویت، حق زیستن با والدین، حق ابراز عقیده، آزادی تفکر و مذهب و حق تفریح و بازی برای کودکان» اشاره دارد و کشورهایی که به آن می پیوندند، باید بکوشند تا شرایط رفاهی، حقوقی، آموزشی و پرورشی کودکان را بر پایه این پیمان نامه ارتقا دهند.

خبرگزاری جمهوری اسلامی استان سمنان در همین ارتباط میزگردی با عنوان ‘ راهکارهای کاهش کودک آزاری در جامعه ‘ یا حضور امیر بینایی مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان، هاجر اندرخور معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان ، مجتبی رجب پور استاد دانشگاه و محبوبه قدس کارشناس مسوول مداخله و اورژانس اداره کل بهزیستی استان سمنان برگزار کرد.
بر اساس آمار اداره سلامت کودکان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی 18 درصد والدین ایرانی بر این باور هستند که تنبیه بدنی در تربیت کودکان نقش عمده داشته و آنان را تنبیه بدنی می کنند و بیش از 70 درصد والدین کودکان خود را تنبیه کلامی می کنند.
همچنین بر اساس آمار امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور اغلب موارد کودک آزاری را همسایه ها و اقوام کودک به اورژانس اجتماعی با شماره 123 ، اطلاع می دهند.

** جایگاه کودک تاکنون در جامعه شناخته نشده است

مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان بابیان این که جایگاه کودک هنوز به خوبی در جامعه شناخته نشده، گفت: کودک آزاری یکی از مصادیق آسیب های اجتماعی است.
امیر بینایی ممانعت از دویدن کودکان در مدرسه و آپارتمان را نوعی اذیت آنان برشمرد و افزود: اگر کمی با دقت بنگریم ،کودک آزاری در جای جای زندگی آنان وجود دارد.
وی تغییر 100درصدی ساختار فکری جامعه را از جمله راهکارهای کاهش آسیب های اجتماعی بخصوص کودک آزاری برشمرد .
بینایی خاطرنشان کرد: در بیشتر موارد تناقض آمار در زمینه آسیب های اجتماعی وجود دارد و آمار اعلام شده صحت ندارد.

مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان فقر، بیکاری ،نبود آموزش، نبود عدالت اجتماعی را از جمله عوامل اصلی ایجاد آسیب اجتماعی دانست و نبود نظارت و کنترل، نبود مرکز راهبردی برای جهت دهی ،نبود سیستم پایش و تحلیل آمار را از چالش های سر راه کنترل آسیب های اجتماعی برشمرد.
بینایی تشکیل پرونده رشد برای بررسی رشد تحصیلی، جسمی، فرهنگی، خانوادگی تغذیه و بهداشت برای 10 هزار دانش آموز در 15 منطقه استان را اقدامات در دست اجرا برای مقابله با آسیب های اجتماعی برشمرد.
وی با تاکید بر این که آمارهای مربوط به آسیب های اجتماعی نباید رسانه ای شود و باید در دستگاه های اجرایی مربوطه با نگاه کارشناسی مورد بررسی قرار گیرد، اضافه کرد : بیان آمار نه تنها مشکلی را حل نمی کند و بلکه ذهن مردم را درگیر و جز ایجاد گمراهی ،از بین رفتن قبح موضوع و ایجاد بحران در جامعه پیامد دیگری ندارد.
بینایی با بیان این که برای حل مشکل باید ریشه یابی شود ، ورود کارهای پژوهشی و علمی را در حوزه شناسایی کودک آزاری موثر دانست.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری سمنان با تاکید بر این که بررسی آسیب های اجتماعی نباید تک بعدی باشد و باید تمام عوامل زمینه سازی و ایجاد آسیب های اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد، گفت : برای نتیجه گیری و حل مشکل باید تمام دستگاه های اجرایی و سازمان های مردم نهاد عملکرد گروهی داشته باشند و از جزیره ای عمل کردن بپرهیزند.
وی عامل اصلی ناکامی در کسب نتیجه مطلوب در کاهش آسیب های اجتماعی را نبود هم افزایی دستگاه های اجرایی، نبود قوانین موثر و دارای ابهام دانست و افزود : برای حل مشکلات نیاز به یک عزم ملی است که ساختارها درهم کوبیده و دوباره ساخته شود.

**رسانه ها راهکارهای مقابله با کودک آزاری را برای مردم اطلاع رسانی کنند

مدرس دانشگاه و عضو بخش درمان شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان سمنان در این میزگرد با بیان این که با سرعت تبادل اطلاعات در عصر حاضر ممانعت از ارایه آمار تبعات زیادی را به همراه دارد ، افزود : یکی از راهکارهای کاهش آسیب اجتماعی بررسی آن در بعد اجتماعی است.
مجتبی رجب پوربا بیان این که همه موضوعات پژوهشی با اتفاقاتی که در جامعه رخ می دهد ارتباط زمانی دارد، تصریح کرد : اگر آسیب های اجتماعی در بعد اجتماعی مورد بررسی قرار نگیرد به صورت علمی هم به موضوع پرداخته نمی شود.
وی با بیان این که جامعه نسبت به آسیب های اجتماعی و کودک آزاری حساس است، اظهار داشت:برای آن که مانع فرافکنی و شایعه در جامعه شویم باید رسانه ها موضوع و راهکارهای مقابله با آن را برای مردم روشن کنند.
رجب پور آشنایی نداشتن کودکان و والدین نسبت به حقوق خود، نبود آموزش مناسب و نبود اطلاع رسانی کافی را از عوامل ایجاد آسیب های اجتماعی دانست و آموزش به والدین درباره نحوه برخورد با کودکان و به کودکان نحوه هم افزایی با جامعه و غریبه ها را فارغ از جنبه های هیجانی ازعوامل مهم در کاهش آسیب های اجتماعی مانند آزار جسمی و جنسی کودکان برشمرد.

وی با بیان این که از نظر روانشناسی زندگی کودک با یکی از والدین در محیط بدون تنش بهتر از زندگی کودک با هر 2 والد در محیط پرتنش است، افزود : مهارت آموزی و تقویت بنیان خانواده سالم نقش موثری در پیشگیری از آسیب های اجتماعی بخصوص کودک آزاری دارد.
این استاد دانشگاه با اشاره به این که پیشگیری از کودک آزاری بهتر از درمان است، گفت: پیشگری باید در سه سطح اولیه ثانویه وثالث انجام شود.
وی آموزش ساختار و اساس خانواده برای ایجاد یک خانواده سالم بدون تنش،حفظ حق و حقوق والدین و فرزند و صحیح بودن روابط والدین با هم را پیشگیری اولیه دانست و اظهار داشت : اگر ساختار اجتماعی و اقتصادی جامعه مشکل نداشته باشد دیگر با پدیده شوم کودک آزاری روبه رو نخواهیم شد.
وی آموزش به کودکان در معرض خطر را پیشگیری ثانویه برشمرد و اضافه کرد : کودکان طلاق یا کودکان دارای معلولیت و دارای والدین معتاد و خانواده های دچار فقر فرهنگی و اقتصادی در این گروه قرار می گیرند که باید برای این گروه آموزش ویژه تر و مرتبط برای پیشگیری انجام شود.
رجب پور حل نشدن مشکل و بحران خانواده های دارای ریسک را نقطه عطف ایجاد آسیب های اجتماعی از جمله کودک آزاری دانست.

** کودک آزاری در والدین معتاد بیشتر است

کارشناس مسوول مداخله و اورژانس اداره کل بهزیستی سمنان ازاقدامات انجام شده به وسیله سازمان بهزیسی برای مقابله با کودک آزاری را راه اندازی اورژانس اجتماعی یاسامانه 123 درسال 83 در کشور برشمرد و گفت : این سامانه در سال 87 در چهار شهرستان سمنان، دامغان، شاهرود و گرمسارهم راه اندازی شد.
محبوبه قدس با بیان این که بیشتر موارد کودک آزاری گزارش شده به سامانه به علت اعتیاد و به خصوص مصرف شیشه ، طلاق والدین و کتک به وسیله ناپدری یا نامادری است ، یادآورشد :در گذشته نوع کودک آزاری به شدت امروز نبوده و با تذکر به والدین مسایل حل می شد و بیشتر موارد گزارش شده مربوط به رها کردن کودک بود.
وی اضافه کرد : در صورت گزارش کودک آزاری به دادستان و قوه قضاییه اعلام می شود و پزشک قانونی کودک را از لحاظ آزارهای جسمی و جنسی مورد بررسی قرار می دهد و با توجه به نتیجه تحقیقات برای ادامه زندگی کودک با والدین یا در مراکز نگهداری کودکان سازمان تصمیم گیری می شود.
کارشناس مسوول مداخله و اورژانس اداره کل بهزیستی استان سمنان توزیع مراکز اورژانس کودکان، آموزش به کودکان و والدین آن ها در مهدکودک ها با موضوع های فرزندپروری،بدن من، آموزش به مربیان ، طراحی بروشور برای اطلاع رسانی را از جمله اقدامات بهزیستی برای مقابله با کودک آزاری برشمرد.
وی آموزش تربیتی را از سوی این سازمان کافی ندانست،تصریح کرد: باید دستگاه های دیگر مانند آموزش و پرورش ، رسانه ها و صدا و سیما حساسیت بیشتر در فرهنگ سازی در جامعه سهیم باشند تا آموزش بیشتر شود.

**مشکلات اقتصادی، فشار و استرس کار والدین در افزایش کودک آزاری تاثیرگذار است

معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان سمنان با بیان این که کودک آزاری طیف وسیعی دارد که کتک زدن، غفلت از تحصیل و آزار روانی مانند غفلت و طردکردن نمونه هایی از آن است، گفت: برای بررسی و ارایه راهکار اساسی برای مقوله کودک آزاری برگزاری چندین نشست کارشناسانه ضروری است.
هاجر اندرخور با تاکید بر برخورد جدی تر قوه قضاییه در این ارتباط افزود: با توجه به اهمیت موضوع اگر لازم است دادگاه ویژه کودکان برای بررسی تخصصی مسایل مربوط به کودک تشکیل شود.
اندرخور مشکلات اقتصادی، فشار و استرس کار را عوامل کودک آزاری برشمرد و گفت : برای ریشه کن شدن کودک آزاری باید در جامعه فرهنگ سازی و کودکان به حقوق خود آشنا شوند.

معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان سمنان با بیان این که بیشتر پدر و مادر ها و حتی قشر تحصیل کرده مشکلات اعصاب و روان دارند که موجب کودک آزاری می شود، گفت: ازدواج درست و غیر هیجانی ،آموزش فرزند پروری، مشاور قبل از ازدواج را از اقدامات پیشگیرانه از آسیب های اجتماعی است.
اندرخور با تاکید بر این که انعکاس آمار و اخبار مربوط به آسیب های اجتماعی باید درست و نتیجه گرا باشد، خاطرنشان کرد: در هر اتفاق بررسی چرایی ،ریشه و عوامل بروز باید در اولویت اعلام آمار قرار گیرد.
وی آماری از کودک آزاری در سمنان ارایه نگرد.

وی بیان این که کودک آزاری بسیاری در جامعه رخ می دهد که فقط برخی از آن به بهزیستی گزارش می شود، گفت : متاسفانه در برخی مواقع در مدت زمان ارایه گزارش بهزیستی به دادگستری برای پیگیری کودک آزاری والدین از شهر مهاجرت کرده و دیگر قابلیت پیداشدن و پیگیری ندارد.
این مسوول اداره کل بهزیستی اضافه کرد : به تازگی امضای تفاهم نامه همکاری چهارجانبه بین قوه قضاییه، بهزیستی، اورژانس پزشکی و اجتماعی در دستور کاراست تا رسیدگی به مشکلات بهتر و سریع تر انجام شود.
اندرخور وضعیت اقتصادی و فقر را مهم ترین عامل آسیب اجتماعی به خصوص کودک آزاری برشمرد و افزود: رویکرد این اداره کل کمک به اقتصاد و رفع موانع روانی خانواده های زیر چتر بهزیستی برای ماندن کودک در خانواده است.
وی اظهار داشت : در مواردی که شدت آسیب به کودک زیاد است و یا والدین صلاحیت نگهداری از کودک را ندارد کودکان بی سرپرست و بد سرپرست زیر چتر بهزیستی و در مراکز ساماندهی کودکان نگهداری می شوند.

معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان سمنان با اشاره به مواردی که کودک آزاری به وسیله نامادری یا ناپدری صورت می گیرد، یادآورشد: در کشور برای برخورد با این افراد قوانین وجود دارد ولی لازم است اجرای قوانین در چارچوب و با جدیت بیشتر اجرا شود.
وی با اشاره به برخی نارسایی در قوانین برخورد باکودک آزاری رفع نواقص قانونی را خواستار شد و گفت: مواردی وجود دارد که بعد ازطی مراحل قانونی و صدور حکم کودک به خانواده برمی گردد ولی مدتی بعد با شدت آسیب بیشتر به بهزیستی بازگشت داده می شوند.
وی سخت گیری در اجرای قوانین را از جمله راهکارهای مانع تکرار کودک آزاری به وسیله والدین دانست و اضافه کرد : اگر برخورد قانونی با کودک آزاران شدت یابد خود عامل مانع و سد برخورد نامناسب با کودکان می شود.

منبع: ایرنا