حمله آسم به کودکان

به گزارش کودک پرس پرس :  آسم يك بيماري مزمن التهابي ريه‌ها و مجاري تنفسي (لوله‌هايي كه هوا را به داخل ريه‌ها برده و از آنجا خارج مي‌كنند) است. اگر كودك شما آسم داشته باشد، اين مجاري تنفسي تحريك شده و ورم مي‌كنند و اين مسئله مي‌تواند بر توانايي تنفس كودك تأثير بگذارد.مهم است كه شما با همكاري متخصص، جهت پيشگيري و درمان حمله‌هاي آسمي تلاش كنيد. با داروهاي مناسب، آموزش مناسب، و برنامه مناسب براي اقدام در زمان حملات آسمي و با پيگيري‌ها و آزمايش‌هاي مداوم پزشكي، اكثر كودكان مبتلا به آسم مي‌توانند زندگي نرمالي داشته باشند.

انواع آسم :

بیماری آسم به در دسته تقسیم می شود :
آسم آلرژیک و آسم غیر آلرژیک در نوع آلرژیک بیمار سابقه شخصی یا خانوادگی مثبت بیماری آلژیک مثل رینیت / کهیر و اگزما دارد ودارای سطح ایمونوگلوبولین بالا بوده و پاسخ تستهای حساسیتی در وی مثبت است. E در آسم غیر آلرژیک کودک بیمار سابقه خانوادگی این بیماری را ندارد و تست های پوستی او منفی بوده وسطح ایمونوگلوبولین سرم وی نرمال می باشد .آسمی که در دوره کودکی شروع شود اکثرا از نوع آلرژیک و در بالغین بیشتر از نوع غیر آلرژیک است هر چند که اکثرا بیماران دچار آسم با ترکیبی از هر دو نوع آسم میشوند.

دلیل بروز حمله آسم :

بعد از ورود عامل آلرژن که در اکثر موارد از راه هوا وارد سیستم تنفسی کودک می شود واسطه های شیمیایی مثل هیستامین و پروستاگلایندین ها / لکوترینها که در ائوزینوفیلها ذخیره هستند آزاد میشود و در نتیجه ادم احتقان ریوی و عروقی ایجاد میگردد . به عبارت دیگرعلایم بیماری آسم به دلیل ترشح این واسطه ها و عوارض ناشی از آن میباشد .

عوامل تسریع یا تشدید کننده حمله های آسم :

فضای بسته و الودگی موجود در آن : مایتها / کپک و سوسک
محرکها : دود سیگار / دود / اسپری وعطر ها / ورزش / هوای سرد و تغییرات دما / قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مورد استفاده در صنعت تغییرت محیطی و استرسهای ناشی از آن : جابجایی منزل / مدرسه جدید و …حیوانات : گربه/ سگ / جوندگان و اسب داروها : آسپرین / داروهای ضد التهاب غیر استروییدی ( ایندومتاسین / ناپروکسن / ایبوبروفن / مفنامیک اسید ) و فنیل بوتازون / آنتی بیوتیکها و بتا بلوکرها.عواطف شدید : ترس / عصبانیت / گریه و خنده شدید
آلرژنهای تنفسی در فضا : درختان / گیاهان دانه دار / کپکها / گرده گیاهان / آلودگی هوا و اسپورها

علایم آسم :

تنگی نفس / سرفه بدون خلط و ویزینگ از علایم اصلی بیماری آ سم هستند . ممکن است حمله با احساس فشار در سینه شروع شود . تندی ضربان قلب ( بالای ۱۲۰ در دقیقه ) وتاکی پنه (بیشتر از ۳۰ تنفس در دقیقه ) سیانوز / تعریق و بی قراری / دل درد و خستگی زیاد نیز شایع میباشد .

در هنگام يك حمله حاد آسمي چه اتفاقي مي‌افتد؟

اگر كودك شما يك حمله حاد آسمي داشته باشد، بافت مجاري تنفسي‌اش ملتهب‌تر شده و مخاط بيشتري توليد خواهد كرد. سپس عضله‌هاي مجاري تنفسي منقبض شده و اين لوله‌ها تنگ مي‌شوند.ممكن است تندتند نفس بكشد، سرفه كند يا خس‌خس نمايد زيرا نفس او از مجاري تنگ‌شده عبور مي‌كنند. همچنين ممكن است مشاهده نماييد كه سوراخ‌هاي بيني او باز مي‌شوند يا پوست روي دنده‌هاي او با هر نفس به داخل كشيده مي‌شوند.حمله‌هاي آسمي اگر درمان نشوند يا مراقبت پزشكي از آنها به تأخير بيفتد، مي‌توانند كشنده باشند. همين كه نشانه‌هاي حمله را مشاهده كرديد، فورا داروي آرام‌بخش فوري (Quick Reliever) كه توسط پزشك تجويز شده است را به او بدهيد. (اگر داروهاي اورژانسي را نداريد، فورا با اورژانس تماس گرفته يا كودك را به نزديك‌ترين اورژانس برسانيد.)
هنگامي كه دارو توانست مسير تنفسي او را باز كند، نشانه‌هاي حمله به تدريج فروكش خواهند كرد. اگر نشانه‌ها ادامه پيدا كردند يا وخيم‌تر شدندبا اورژانس تماس بگيريد يا كودك را فورا به اورژانس برسانيد.

درمان :

درمان بیماری آسم با توجه به نوع آن / شدت و مد ت ابتلا کودک و علت بروز حمله متفاوت است و تجویز دارو بر اساس این عوامل می باشد . اصلی ترین داروهای مورد استفاده در درمان آسم گروه بتا آگونیستها است مانند : سالبوتامول ( ونتولین ) / تئوفیلین / کرومولین سدیم / آمینوفیلین و… همچنین برای رفع مشکلات تنفسی کودک از داروهای کورتیکواستروئید نیز استفاده میشود مثل : پردنیزولون / هیدروکورتیزون ودگزامتازون .
به طور کلی هدف از درمان آسم پیشگیری از معلولیت / کاهش بیماریهای جسمی و روانی / کمک به بیماربرای داشتن زندگی معمولی وشاد زیستن است . برای دستیابی به این هدف باید یکسری اصول درمانی درنظر گرفته شود :
– معاینه منظم بیمار هر ۶ ماه یکبار برای کنترل علائم و پیشگیری از تشدید آن
– پیشگیری از وخامت بیماری شامل دوری جستن از عوامل تحریک کننده و آلرژنها و استفاده از داروها طبق تجویز پزشک
درمان بیماری / آموزش به بیمار و کنترل محیط

آلرژي‌ها چه ربطي به آسم دارند؟

برخي از كودكان مبتلا به آسم اگر در معرض عوامل آلرژي‌زا (از قبيل بندپايان خانگي، سوسك‌ها، قارچ، گرده‌ها يا بقاياي بدن حيوانات) قرار بگيرندممكن است موجب بروز حمله آسمي يا تشديد نشانه‌ها در آنها شود. اين مشكل به نام آسم آلرژيك شناخته مي‌شود. آلرژي‌هاي فصلي به گرده‌هاي موجود در فضاي بيرون (كه تب بهاره نيز ناميده مي‌شود) معمولا پيش از آنكه كودك به ۴ يا ۵ سالگي برسد مشكلي ايجاد نمي‌كنندزيرا ايجاد حساسيت در كودك نسبت به اين گرده‌ها معمولا مدت زيادي طول مي‌كشد اما آلرژي نسبت به بندپايان خانگي، قارچ يا بقاياي بدن حيوانات ممكن است زودتر ظاهر شود.حدودا ۷۵ تا ۸۰ درصد از كودكان مبتلا به آسم، آلرژي‌هاي جدي دارند. اگر كودك شما به آسم مبتلاست و مي‌دانيد يا حدس مي‌زنيد كه آلرژي نيز دارد، بهتر است او را براي ارزيابي و درمان (جهت جلوگيري از بروز حمله‌هاي آسمي) به نزد متخصص آلرژي ببريد.

آيا عوامل ديگري نيز وجود دارند كه موجب شروع حمله‌هاي آسمي شوند؟

بله. ساير محرك‌ها عبارتند از: هواي سرد، عفونت‌هاي ويروسي (مانند سرماخوردگي معمولي)، دود دخانيات و ساير آلاينده‌هاي هوا، يا صرفا دويدن در اطراف. در واقع اگر كودك شما پس از بازي غالبا به سرفه و خس‌خس دچار مي‌شود، ممكن است به بيماري‌اي دچار شده باشد كه آسم ناشي از فعاليت بدني (Exercise-Induced Asthma) ناميده مي‌شود.

بيماري آسم چقدر در كودكان شايع است؟

آسم شايع‌ترين بيماري مزمن و حاد دوران كودكي و سومين عامل بستري شدن در بيمارستان است.۵۰ تا ۸۰ درصد از كودكان مبتلا به آسم، پيش از آنكه به سن ۵ سالگي برسند، نشانه‌هاي آسم را از خود بروز مي‌دهند.

چگونه مي‌توانم بفهمم كه كودكم به آسم مبتلاست؟

گاهي اوقات تشخيص اينكه كودك به آسم يا نشانه‌هاي سرماخوردگي يا ساير بيماري‌هاي تنفسي مبتلاست، دشوار است. پزشك كودك شما او را معاينه كرده و تاريخچه بيماري او (شامل تاريخچه بهداشتي خانواده) را به دقت بررسي مي‌كند تا بتواند بيماري را تشخيص دهد.اگر كودك شما مرتب سرفه مي‌كند و آلرژي يا اگزما دارد و در خانواده شما نيز سابقه آسم و آلرژي يا اگزما وجود دارد (خصوصا اگر شما و همسرتان هر دو اين سابقه را داريد)، احتمال زيادي مي‌رود كه كودك شما آسم داشته باشد. نشانه‌هاي اين بيماري معمولا در شب‌ها وخيم‌تر مي‌شوند.

متوقف كردن يك حمله آسمي

پزشك شما احتمالا يك يا چند دارو براي كودك‌تان تجويز خواهد كرد. داروهايي كه تحت عنوان آرام‌بخش فوري شناخته مي‌شوند، براي متوقف كردن حمله آسمي به كار مي‌روند. داروهايي كه به سرعت عمل مي‌كنند، انقباض مجاري تنفسي را متوقف كرده و تنفس را آسان‌تر مي‌كنند. مقدار آرام‌بخش‌هاي فوري (مانند Albuterol) با استفاده از يك اسپري مه‌پاش(Nebulizer) يا استنشاق‌كننده با دوز اندازه‌گيري‌شده (MDI) (Metered-Dose Inhaler) تنظيم مي‌شود. مه‌پاش يك دستگاه برقي يا باتري‌دار است كه داروي مايع را به يك مه تبديل مي‌كند كه كودك مي‌توان آن را از طريق ماسك استنشاق كرده و به داخل ريه‌هايش بفرستد. درمان‌هاي مبتني بر تنفس مه‌پاش، معمولا حدود ۱۰ دقيقه طول مي‌كشند.
دسنگاه MDI، يك آئروسل (Aerosol) كوچك است كه به درون يك لوله بلند (به نام محفظه نگه‌دارنده (Holding Chamber) يا«فاصله‌انداز (Spacer)وارد مي‌شود، كه يك ماسك يا دهني به انتهاي آن وصل شده است. داروي Albuterol به داخل محفظه نگه‌دارنده اسپري مي‌شود، و سپس هنگامي كه كودك از طريق ماسك نفس مي‌كشد، اين دارو را استنشاق مي‌كند. اين نوع درمان تنفسي را مي‌توان ظرف يك دقيقه انجام داد. انتخاب مه‌پاش يا MDI عمدتا به اين بستگي دارد كه استفاده از كدام دستگاه براي شما و كودك‌تان راحت‌تر باشد. در كل، هردوي آنها كارآيي يكساني در رساندن دارو به ريه‌ها (جهت توقف حمله آسمي) دارند.

پيشگيري از حمله آسمي

داروهايي كه به نام كنترل‌كننده (Controllers) شناخته مي‌شوند، براي پيشگيري از بروز حمله آسمي استفاده مي‌شوند. اين داروها شامل استروئيدهاي استنشاقي مي‌باشند كه مي‌توانند به كاهش التهاب و تورم و جلوگيري از خس‌خس كردن، كمك نمايند. شما داروي استروئيد استنشاقي را هر روز با استفاده از MDI يا مه‌پاش (بسته به نوع استروئيدي كه توسط دكتر تجويز شده است) به كودك خود مي‌دهيد. يك قرص جويدني غيراستروئيدي به نام Leukotriene Antagonist نيز يك گزينه ديگر براي كاهش التهاب و تورم است. پزشك كودك، بهترين نوع داروي كنترل‌كننده روزانه براي آسم كودك را توصيه خواهد كرد. اگر كنترل آسم كودك دشوار باشد پزشك ممكن است او را به يك متخصص آسم ارجاع دهد. بايد مطمئن شويد كه معلم و پرستارهاي بچه همگي از وضعيت او اطلاع داشته و مي‌دانند كه چگونه بايد يك حمله آسمي را درمان كنند.

براي پيشگيري از ابتلاي كودكم به آسم، چه كار مي‌توانم بكنم؟

اگر بيماري آسم به صورت ژنتيكي در كودك وجود داشته باشيد، شما نمي‌توانيد كاملا از بروز آن پيشگيري كنيد.البته تا زماني كه كودك شما نشانه‌هاي دائمي (از قبيل خس‌خس كردن و سرفه دائمي) را از خود بروز ندهد، نمي‌توانيد بفهميد كه او آسم دارد. البته اگر كارهاي زير را انجام دهيد، مي‌توانيد از شدت نشانه‌هاي بيماري كودك خود بكاهيد:
ميزان قرار گرفتن او در معرض بندپايان خانگي را كاهش دهيد: تشك كودك را در يك پوشش غيرقابل‌نفوذ قرار دهيد، فرش و موكت‌ها و اسباب‌بازي‌هاي مخملي و پارچه‌اي را از اتاق او خارج كنيد، به جاي پرده‌هاي ضخيم پارچه‌اي از پرده‌هاي نورگير غيرپارچه‌اي استفاده كنيدو رختخواب او را هفته‌اي يك‌بار در آب گرم بشوييد.كودك خود را از دود دخانيات دور نگه داريد: دود سيگار يك عامل آلرژي‌زا تلقي نمي‌گردد اما موجب تحريك ريه‌ها مي‌شود.
ميزان قرار گرفتن او در معرض آلاينده‌هاي هوا را كاهش دهيد: آلاينده‌هاي هوا (از قبيل اوزون) مي‌توانند ريه‌ها را تحريك كرده و موجب بروز مشكلات تنفسي در افرادي كه مجاري تنفسي حساسي دارند شوند. زماني كه كيفيت هوا خوب نيست بهتر است كودك را داخل خانه نگه داريد. از منقل يا اجاق زغالي يا چوبي استفاده نكنيد. هرچند جاي گرم‌ونرم مي‌تواند براي كودك مناسب باشد اما دود ممكن است باعث تحريك سيستم تنفسي كودك شما شود.
اگر كودك به حيوان خانگي‌تان آلرژي پيدا كرده است، حيوان را (در صورت امكان) خارج از خانه نگه داريد. البته بسته به خُلق‌وخوي حيوان و وضعيت زندگي شما، ممكن است اين كار امكان‌پذير نباشد. ميزان قارچ‌ها در خانه خود را كاهش دهيد. مثلا هنگام پخت‌وپز در آشپزخانه يا هنگام دوش گرفتن در حمام، فن خروج هوا را روشن كنيد يا پنجره‌ها را باز نماييد. در صورت لزوم از يك سيستم تهويه مطبوع يا رطوبت‌زدا استفاده كنيد تا سطح رطوبت را بين ۳۵ تا ۵۰ درصد نگه داريد. درزها و شكاف‌ها را تعمير نماييد زيرا ممكن است باعث رشد قارچ در پشت ديوارها و زير كفت اتاق شوند؛ همچنين سطوحي كه قارچ يا كپك دارند را با آب و صابون تميز كنيد. حتما لباس‌ها يا سطوح مرطوب يا خيس را به سرعت خشك كنيد تا از رشد قارچ جلوگيري شود.

پرستاری در آسم :

بعد از گرفتن تاریخچه بیماری آسم در کودک مبتلا / باید ارزیابی دقیقی از علائم حیاتی(هر ۱۵ دقیقه یکبار )/ وضعیت تنفسی (تعداد تنفس/علائم دیسترس تنفسی/ استفاده از عضلات فرعی تنفسی / صداهای ریوی وگازهای خونی) / ضربان قلب و اکسیژناسیون بیمار/ و سطح هوشیاری ( شاخص مهم اکسیژناسیون ) به عمل آید .
عدم گریه کردن کودک یا شیرخوار دچار هیپوکسمی در مقابل پروسیجرهای دردناک درمانی علامت خطرمحسوب میشود .
به دلیل تاکی کاردی و کاهش مایعات خوراکی ممکن است بیمار دچار دهیدراتاسیون شود . بنابراین کودک باید از نظر علائم کم آبی ( کاهش برون ده ادراری / خشکی غشا مخاطی / عد م وجود اشک و کاهش تورگور پوستی / نیز کاهش وزن ) به دقت بررسی شده اقدامات لازم جهت رساندن مایعات وریدی به وی انجام شود.
اکسیژن مرطوب به بیمار داده شود ( باید توجه داشت رطوبت اکسیژن نباید زیاد باشد مثلا استفاده از چادر اکسیژن در این مورد مجاز نیست )
اگر کودک دچار احتباس مزمن دی اکسید کربن شده است میزان اکسیژن را از ۲ لیتر در دقیقه بیشتر نکنید .
کمک کردن به کودک تا در وضعیت نشسته قرار گیرد زیرا تنفس در این حالت راحتتر است .
باشد .NPO * بیمار باید
در صورت نیاز میتوان راه هوایی بیمار را ساکشن کرد .
بیمار از نظر عوارض داروهای تجویزی تحت کنترل باشد*
وسایل احیا و اینتوبیشن در دسترس باشد .
باید سعی کرد تا کودک را آرام نگه داشت زیرا وضعیت تنفسی او بدتر خواهد شد .*

آموزش به والدین :

بیماران مبتلا به آسم در صورتی که بدانند چگونه بیماری خود را کنترل کنند میتوانند زندگی طبیعی و فعالی داشته باشند . آنها میتوانند کار کنند و به مدرسه بروند و شبها راحت بخوابند . به شرط آنکه کودک ونوجوان بیمار و والدین او آموزشهای لازم را دقیقا در یافت کرده و عمل نمایند . به دلیل آنکه آمارها نشان از شیوع فراوان آسم در کودکان مدرسه رو دارد در موارد آموزشی زیر توصیه هایی ویژه اولیا مدرسه داده شده است تابا اجرای آنها از حملات آسم در مدرسه پیشگیری شود .
از مواجهه با عواملی که باعث شروع حمله آسم میشود پرهیز کنید :
– گردو غبار منزل مخلوطی از عوامل آلرژی زاست و مایتها محتوای اصلی آن هستند . مایتها زیر میکروسکوپ مانند عنکبوتهای ریزی هستند که زندگی کرده و تولید مثل میکنند . اما به سادگی می توان آنها را از بین برد .والدین توجه داشته باشند که گرد گیری باید زمانی انجام شود که کودک در منزل حضور ندارد. تهویه خوب هوای منزل / شستشوی کف منزل به جای جارو کردن / عدم پهن کردن قالی و قالیچه در اتاق کودک زیرا باعث تجمع گرد و غبار و مایتها و قارچها در آن میشود / کشیدن پوشش پلاستیکی و غیر قابل نفوذ روی بالش و تشک / شستشوی پتو و ملحفه ها در آب ۶۰ درجه سانتی گراد و خشک کردن آن زیر نورمستقیم آفتاب / عدم استفاده از بالش پر/ پرهیز از دود سیگار و سایر دخانیات .
– حیوانات مودار و گلدانها را از منزل خارج کنید : زیرا اینها محل تجمع قارچها و کپکها و سایر مواد آلرژن هستند .
– داروهای تجویز شده توسط پزشک باید همیشه در دسترس باشد . این داروها اعتیاد آور نیستند .
– ورزش جهت رشد کودک ضروری است و نباید آنان را به دلیل ابتلا به آسم از انجام ورزش منع کرد و باید بیماری را با دارو و درمان صحیح کنترل کرد . بهترین ورزش شنا می باشد .
– کودک باید داروهای تجویز شده را۱۵ دقیقه قبل از ورزش دریافت کرده باشد . از ورزش در هوای سرد خودداری شود و در طی ورزش از طریق بینی نفس عمیق بکشد و از راه دهان هوا را خارج کند .
– به کودک مبتلا به آسم خاطر نشان کنید : داروهایش را فراموش نکند . محدودیتهای خود را بداند . همیشه قبل از ورزش خود را گرم کند . علایم حمله آسم را بداند .
– به منظور بررسی میزان تاثیر داروهای آسم ۳-۲ بار در سال برای معاینه به پزشک مراجعه شود .
– باید به کودک روش استفاده صحیح از اسپری یا افشانه را آموزش داد.

آيا ممكن است كودك من از آسم شفا پيدا كند؟

درماني براي آسم وجود ندارد هرچند كودكاني كه فقط هنگام سرماخوردگي يا عفونت قسمت بالايي دستگاه تنفسي به خس‌خس دچار مي‌شوند، خس‌خس كردن آنها با افزايش سن به تدريج كاهش مي‌يابد و از بين مي‌رود. در كل، نظر متخصصين اين است كه بيماري آسم براي تمام عمر باقي مي‌ماند، هرچند تناوب و شدت نشانه‌هاي اين بيماري ممكن است با افزايش سن كودك تغيير نمايد. معاينه‌هاي مرتب و دقيق و درمان مناسب به كودك شما امكان مي‌دهند تا بيماري آسم خود را كنترل نمايد تا در نتيجه زماني كه بزرگ‌تر شد بتواند همانند سير كودكان بدود، شنا كند و بازي كند. اكثر كودكاني كه آسم دارند، در بزرگسالي، سالم هستند. آسم ممكن است براي شما و كودك‌تان دلهره‌آور باشد اما به خاطر داشته باشيد: شما تنها نيستيد.

منبع: راسخون