کودکان، پرسشگری را از یاد برده‌اند

به گزارش کودک پرس ، مسیحا ابوعلی که نمایشی با عنوان «روزا زنده می شیم» را در شیراز بر صحنه اجرا دارد، توضیح داد:هم نظام آموزشی و هم خانواده‌ها جواب را مهم ‌تر از سوال پنداشته‌ اند و براین اساس به ذهن کودکان جهت می‌دهند.
دنیای تئاتر کودک و نوجوان جهانی است با حساسیت‌های بسیار که در عین اهمیت، کمتر به آن پرداخته شده و همچنین ساده‌انگاری‌های بسیاری درباره آن رخ داده است.
«روزا زنده می‌شیم» عنوان نمایشی است که این روز‌ها در شیراز برای کودک و نوجوان بر روی صحنه است که به گفته کارگردان آن با دیگر آثاری که تاکنون اجرا شده است، در داستان، فرم و اجرا تفاوت‌هایی دارد.
این نمایش را دانش‌آموزانی تازه‌ کار ساخته‌اند. کسانی که نخستین تئاترشان را اجرا می‌کنند، برخی از آن‌ها پیش از این که وارد این پروژه شوند، حتی نمایشی ندیده بودند.
کودکان و نوجوانانی که با پول توجیبی‌هایشان بخشی از هزینه‌های تولید اثر را تأمین کردند، خود، درباره نمایشنامه‌شان اندیشیدند و درباره فرم اجرا نظر دادند.
روزا زنده می‌شیم بیش از آنکه تجربه تئاتر کودک باشد،‌ تجربه‌ای برای آموختن روش دیگرگونه دیدن و اندیشیدن است. دعوت به تفکر، پرسش‌گری و دیدن دنیایی متفاوت خارج از چارچوب‌های نادرست آموزشی است.

** برخی افراد کودک و نوجوان را عروسک می پندارند 
نویسنده و کارگردان این اثر، مسیحا ابوعلی که دستی بر ادبیات، تئاتر و فلسفه دارد در گفت‌ و‌گو با ایرنا درباره تئاتر کودک و نوجوان می‌گوید: ما به تئاتری که در عرصه کودک و نوجوان ایران ارائه می‌شود، با دید یک منتقد نگاه می‌کنیم؛ زیرا این نوع نمایش، رسالت اصلی خود را از یاد برده است.
این نویسنده با اشاره به فعالیت بیش از نیم قرن کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در عرصه تئاتر و فیلمسازی عنوان کرد: بسیاری از هنرمندان بزرگ به پشتوانه کانون، آثاری بسیار جدی و قوی برای کودک و نوجوان تولید کرده‌اند.

او افزود: امروز برخی افراد با این بهانه که کودک چیزی نمی فهمد، هر اثر سخیفی را به آنان ارائه می‌کنند؛ درواقع انتقاد اصلی به تئاتر کودک و نوجوان این است که بچه‌ها را عروسک می پندارد، با آنها با ادبیات و بیانی عروسکی صحبت می‌کند و مفاهیم کلیشه‌ای خطرناکی را به آن ها القا می‌کند.
ابوعلی با بیان اینکه این وضعیت هم در سینما، هم در تلویزیون و هم در نمایش کودک و نوجوان دیده می‌شود، ‌معتقد است: کودکان با دیدن این آثار، آزاده و مستقل و عمیق بار نمی‌آیند چون فقط درباره موضوعات سطحی با آنها صحبت می‌شود و این دقیقاً برعکس آن چیزی است که در علم بر آن تاکید می شود.
کارگردان نمایش روزا زنده می‌شیم ادامه داد: روانکاوها و و روان‌شناسان دریافته‌اند که کودکان سنین سه یا چهار سالگی به مفاهیم بنیادین می‌اندیشند؛ برای مثال کودکان اولین بار با دیدن یک پروانه مرده به مرگ فکر می کنند و درباره آن حرف می‌زنند؛

کودکان مسائل اساسی و جدی زندگی همچون تنهایی را در سنین کم درک می‌کنند؛ از آنجا که ما این نوع اندیشیدن را بلد نبودیم، فکر می کنیم بچه ها نمی فهمند و این مساله آسیب بزرگی به آنان می‌زند؛ در نتیجه هر اثری که جزئی از هنر متظاهر و تقلبی کودک و نوجوان نباشد را رد می‌کنیم.

این کارگردان معتقد است که باید به روش کارگردانانی همچون بیژن مفید، عباس کیارستمی، بهرام ‌بیضایی و امیر نادری بازگشت.
ابوعلی با استناد به استقبال مردم از این گونه نمایش‌ برای کودک و نوجوان در ایران عنوان کرد: تا به حال در حدود 6 شهر ایران کارگاه های نمایشی برگزار کردیم که کسانی در آنها شرکت کرده‌اند که هنرمند تئاتر، فیلسوف یا فرهنگی نیستند؛ بلکه انسان‌هایی معمولی‌اند.
او نمایش را به مثابه فعالیتی اجتماعی می‌داند که باید به وارثان اصلی آن یعنی خود مردم بازگردد و مردم باید جزئی از یک اثر نمایشی باشند، خود، نمایش را تولید کنند، هزینه‌های آن را تامین کنند، در آن بازی کنند و به تماشای آن بنشینند.

این پژوهشگر فلسفه کودکان می‌گوید: این فرایند در روز اول فقط یک ایده روشنفکرانه به نظر می‌رسید که ظاهری زیبا داشت‌ که رسیدن به آن بسیار دشوار بود اما امروز که این طرح را همراه با مهدی فرشیدی سپهر هنرمند فعال عرصه تئاتر کودک و نوجوان، در بسیاری از شهرهای ایران اجرا کردیم، دریافتیم که این کار چقدر سودمند است.

ابوعلی ابراز کرد: هنرمندان همیشه دغدغه تامین سرمایه دارند؛ درحالیکه در این روش خود مردم نمایش را می سازند؛ همچنین نگرانی جذب مخاطب وجود ندارد؛ چون خودشان مخاطب را جذب می‌کنند؛ در نتیجه کارگاه های تولید نمایش فیلم و تئاتر حرکتی اجتماعی را می‌زاید که از پس آن یک اثر هنری هم آفریده می‌شود.

** فلسفه برای کودکان، اندیشدن را آموزش می‌دهد
این نمایشنامه نویس روش ساخت تئاتر روزا زنده می‌شیم را براساس تکیه بر آموزه‌های رشته فلسفه برای کودکان و نوجوانان عنوان کرد و گفت: این رشته حدود 50 سال است که در دنیا راه افتاده و در ایران هم عقبه خوبی دارد و اهدافی بسیار متعالی را دنبال می کند و تاکید می‌کند که باید روش اندیشیدن مستقل را به کودکان آموزش داد؛ اگر می‌خواهیم چیزی را به کودکان بیاموزیم باید به آنان چگونه فکر کردن را یاد دهیم.
ابوعلی رشته فلسفه برای کودکان را آمیخته‌ای از پیشروترین و متعالی ترین روشهای آموزشی دنیا می‌داند و می‌گوید: سعی می‌کنیم این هدف را در نمایش‌ها و فیلم‌هایی که برای کودکان می‌سازیم اشاعه دهیم.

این فعال عرصه هنر کودک و نوجوان با انتقاد از آثار کودک و نوجوانی که امروز در کشور تولید می‌شود، بیان کرد: بسیاری از آثاری که برای کودکان به نمایش در‌می‌آید، از داستان های تکراری آثار پویانمایی خارجی تقلید شده است، انیمیشن‌هایی که در همان کشور تولیدکننده نیز دیده نمی‌شود و پدر و مادرها اجازه نمی‌دهند کودکانشان این برنامه ها را ببینند.

او ادامه داد: یکی از ویژگی‌های فعالیت ما این است که به صورت پژوهشی با تئاتر کودک برخورد می‌کنیم و آن‌ها را در این فرآیند پژوهش شریک می‌کنیم؛ به همین دلیل افراد در هر سن و سالی با نمایش ما رابطه خوبی برقرار می کنند.
این کارگردان هدف از ساخت نمایش روزا زنده می‌شیم را زایش پرسش‌هایی تازه در ذهن کودک و نوجوانان عنوان و بیان کرد: جامعه و هنر ما دچار فرم زدگی افراطی شده و بیش از آنکه به چرایی کارها فکر کند، به چگونگی انجام آن‌ها می‌اندیشد؛ تمرکز بر اینکه چرا باید برای کودک و نوجوان نمایش بسازیم، ما را از هنرمندانی که رابطه شان از جامعه گسسته است، جدا می‌کند.

این کارگردان گفت:ما به مسائل فلسفی فکر کردیم و در نتیجه درعین سادگی نمایش و درگیر شدن در تکنیک و به رخ کشیدن داشته‌ها، حرفی برای گفتن داشته‌ایم.
ابوعلی ابراز کرد:می‌خواستیم حرفی ساده را به تاثیرگذارترین شکل ممکن با مردم در میان بگذاریم؛‌ چراکه می‌پنداریم اگر می‌خواهیم کودکانمان بازیگر خوبی شوند، باید ابتدا در زندگی بازیگران خوبی باشند و تنها درصورتی می‌توانند روی صحنه هوشیار باشند که بر زندگی خود و افعالشان متمرکز شوند.
روزا زنده می‌شیم که از 15 فروردین‌ 98 در بلک‌ باکس هنرشهر آفتاب بر روی صحنه رفته است تا 23 فروردین ادامه دارد. این تئاتر محصول کارگاه تولید نمایش برای نوجوانان خانه هنر شیراز است.

نویسنده، تهیه کننده، و کارگردانی این اثر را مسیحا ابوعلی بر عهده دارد، گروه بازیگری این نمایش را هستی احمدنژاد، مهسا انصاری، هلیا هاشمی، لعیا خلیلیان، کیمیا ایزدی، نازنین پریچهر، نهال محمودیان، زهرا صادق پور، سینا کاتبی، سحر رضا زاده، ثمین سالک نژاد، صدف شکوهی، پریا همت شعار، غزاله سبوکی و الی احمدی تشکیل می‌دهند.

مشاور و دستیار اول کارگردان سیدرضا علوی، دستیاران هماهنگی مژده فراست و فاطمه برومندی، دستیاران فنی طناز فروتن و فاطمه قاسمی، طراحی صدا کامیار بهبهانی،‌ موسیقی امین رجایی، ترانه‌سرایی مسیحا ابوعلی و مهدی فرشیدی سپهر، طراحی و اجرای صحنه سید رضا علوی و مسیحا ابوعلی، گرافیک علی رزمپا و استودیو پیکان و مشاوره این اثر را قمر افضل نیا، مجید کوهکن و مهدی فرشیدی سپهر بر عهده دارند.

منبع: ایرنا