تاثیر شخصیت‌های کارتونی و سینمایی بر ذهن کودکان

به گزارش کودک پرس  اگر به روزهای شیرین و عروسكی كودكیتان برگردید، حتما به خاطر می‌آورید كه آن روزها شما را از چه می‌ترساندند: لولو، بچه دزد، كیسه به دوش، هیولا، یه سر و دو گوش، نمكی و … در ذهن بسیاری از كودكان این شخصیت‌های غیرواقعی جان می‌گیرند و می‌شوند دلیلی برای ترس كودكان.

در كنار همه اینها، بازی‌های كامپیوتری خشن، فیلم‌های ترسناك، هیولاها و موجودات عجیب‌ و غریب كارتون‌های جدید، دلیلی دیگر برای ترس كودكان این دوره و زمانه‌است.
كارتون‌های قدیمی پر بود از حیوانات مهربان جنگل، موسیقی، دوستی و مهربانی. اما این روزها شركت‌های كارتون‌سازی و سازندگان بازی‌های رایانه‌ای، برای نوآوری و در دست گرفتن بازار فروش به خلق موجودات عجیب و غریبی روی آورده‌اند كه دارای قدرت‌هایی فراتر از موجودات عادی هستند. موجوداتی كه یك چشم بزرگ دارند، صدها دست و پا دارند، هیبت‌هایی بزرگ و پرمو دارند و صداهای مهیب از خود در می‌آورند، برروی ذهن و روان كودكان اثرات نامطلوبی به جا گذاشته و موجب ترس و دلهره‌ گاه و بیگاه كودكان می‌شوند.

ترس كودكان از شخصیت‌های كارتونی، فیلم و بازی رایانه‌ای چگونه به وجود می‌آید و چگونه می‌توان به كودكان كمك كرد تا از این ترس‌ها گذر كنند؟ نتایج یك تحقیق كه برروی بیش از ۲هزار دانش‌آموز كلاس دوم تا هشتم در <اوهایو> انجام شد، نشان داد كه هر چه بر تعداد ساعات تماشای تلویزیون در شبانه روز افزوده شود، بروز علایم ناراحتی روانی از قبیل عصبانیت، ترس و استرس در كودكان افزایش خواهد یافت.

نتایج یك تحقیق دیگر برروی ۵۰۰ كودك كودكستانی نیز نشان دارد؛ افراط در تماشای تلویزیون و داشتن تلویزیون در اتاق خواب، موجب اختلال در خواب كودكان می‌شود. تقریبا ۹۰درصد از والدین این كودكان تاكید داشتند كه كودكشان حداقل یكبار در هفته دچار كابوس می‌شود. جالب است بدانید نتایج یك پژوهش نشان داده‌است، ۶۲ درصد والدین كودكان ۲تا‌۷ساله گفته‌اند كه كودكان آنها از چیزی در یك برنامه تلویزیونی، فیلم یا كارتون، می‌ترسند.
تحقیقاتی شبیه به این و بسیاری از گزارش‌های دیگر نشان می‌دهند، بسیاری از افراد، منشا ترس بلند مدت خود از حیوانات خاص مانند سگ‌ها، گربه‌ها و حشرات را تماشای تصاویر كارتونی نظیر <آلیس در سرزمین عجایب> و <دیو و دلبر> یا تماشای فیلم‌های ترسناك در دوران كودكی‌شان دانسته‌اند.
پدران و مادران باید به این نكته توجه كنند كه اثرات این تصاویر، به فكر و مغز ختم نمی‌شود، بلكه اختلال خواب به دلیل این ترس‌های واهی، كودكان را به سمت بیماری‌های جسمی و اختلال در انجام تكالیف مدرسه سوق می‌دهد.

 
● ترس بچه ها، واقعی یا مجازی؟
هر چه سن كودك بالاتر می‌رود، اهمیت ظاهر تصاویر كمتر می‌شود. كودكان پیش‌ دبستانی از چیزهایی كه ظاهر ترسناك دارند ولی واقعا بی‌ضرر هستند (مانند ET، موجود فرازمینی مهربان ولی با ظاهری عجیب و غریب) بیشتر از چیزهایی كه جذاب به نظر می‌رسند ولی واقعا خطرناكند‌، می‌ترسند.
برای كودكان بزرگتر كه به دبستان می‌روند و ۶ تا ۱۱ ساله هستند، ظاهر نسبت به رفتار یا خطرناك بودن شخصیت آن، اهمیت كمتری دارد. كودكان وقتی بالغ می‌شوند، از واقعیت‌ها بیشتر ناراحت می‌شوند و نسبت به خطرات غیرواقعی به تصویر كشیده شده در فیلم‌ها، كمتر حساسیت نشان می‌دهند. كودكان در سال‌های آغاز دوره راهنمایی بیشتر از صحنه‌های جنایت و خونریزی در فیلم‌ها و رسانه‌ها، دچار هراس و استرس می‌شوند.

 
● خوب و بد كارتون‌ها
گرچه هنوز هم برخی پژوهشگران و كارشناسان عقیده دارند، رفتارهای خشونت‌آمیز كارتون‌ها و شخصیت‌های ترسناك آنها، به دلیل كمدی بودن و غیرواقعی بودن، فقط موجب سرگرمی كودكان شده و هیچ اثر مخربی برروی ذهن و فكر كودك به جا نمی‌گذارند، ولی نتایج مطالعات و تحقیقات گسترده دیگر، عكس این مطلب را ثابت می‌كنند. یكی ازنخستین مطالعاتی كه در این زمینه انجام شد، بررسی ۲۴ كودك بود كه ۱۲ نفر از آنها كسانی بودند كه بخش‌های خشونت‌آمیز كارتون  <وودی وودپگر> را می‌دیدند و به آن علاقه‌مند بودند و مابقی افرادی بودند كه روز خود را با دیدن كارتون <مرغ قرمز>، كارتونی كه اصلا صحنه خشونت‌آمیز ندارد، می‌گذراندند. پس از اتمام مشاهده كارتون، كودكان به اتاقی هدایت شدند تا چندین ساعت با یكدیگر تنها باشند و بازی كنند.
نتایج مشاهده پژوهشگران نشان داد كودكانی كه كارتون <وودی> را می‌دیدند بیش از گروه دیگر تمایل به ضربه زدن به دیگران، جنگ و گریز و خراب كردن اسباب بازی‌ها داشتند و این ناشی از همان تاثیر نامرئی كارتون‌ها و فیلم‌ها بر فكر و رفتار كودكان است.

 
● نترس، عزیزم!
همه كودكان در زندگی خود با حوادث و اتفاقات ترسناك مواجه می‌شوند، از صحنه‌های خشن فیلم‌ها گرفته تا موجودات غیرواقعی كه والدین برای ترساندن كودكانشان از آنها نام می‌برند. بسیاری از پدران و مادران تمام تلاششان را می‌كنند تا كودكشان را از شرایط هراس‌آور، دور نگه دارند ولی محافظت از كودكان در برابر این احساسات به صورت ۱۰۰درصد امكان‌پذیر نیست، به خصوص تصاویری كه از رسانه‌ها پخش می‌شود و كودك هرروز با آنها در تماس است. والدین باید توجه كنند، ترس‌های كودكان با هم متفاوت است.
یك كودك ۲ ساله ممكن است از صدای مهیب رعد و برق، كامیون و قطار فیلم‌ها دچار هراس شود ولی یك كودك ۴ ساله از هیولای كارتونی كه زیر تخت و یا داخل كمد لباسش پنهان شده می‌هراسد. بنابراین به عنوان نخستین قدم باید عوامل مختلف هراس و ترس كودكان شناسایی شوند.
والدین باید بپذیرند، ترس بخشی از زندگی كودك است و می‌توان با صبر و ملایمت به كودك كمك كرد تا از این تنش‌ها و اضطراب‌ها گذر كند. شاید در ذهن شما، شخصیت‌های كارتون‌ها و فیلم‌‌ها، دروغین و غیرواقعی باشند ولی در ذهن كودك كاملا زنده و واقعی هستند و درصورتی‌كه هراسی از آنها داشته باشند نیز این ترس كاملا واقعی و ملموس است. اگر والدین با كودك خود همدلی كنند و در شرایطی كه ترس بر او غلبه كرده است، در كنارش باشند، كودك می‌فهمد كه هر قدر هم ناراحت و آشفته باشد، دو پشتیبان قدرتمند در كنار او هستند كه علاوه بر حمایت، او را درك می‌كنند.

 
● ۷ فرمان برای عبور از ترس
۱) ‌‌تحقیر و تمسخر ممنوع
به‌خاطر داشته باشید، نباید به كودكان به خاطر ترسشان خندید و یا آنها را تحقیر كرد. این ترس ممكن است از هیولای فیلم كارتونی كه داخل كمد پنهان می‌شود تا هراس از آسیب موجودات فضایی باشد. شما هرگز نباید با گفتن جملاتی مانند <تو چقدر ترسویی> یا <مگر هیولا هم ترس دارد؟> كودك را مورد قضاوت و داوری قرار دهید. چرا كه همه این شخصیت‌ها در ذهن كودك، زنده و واقعی هستند.

 
۲) بگذارید حرف بزند
به كودكان فرصت دهید درباره آنچه از آن می‌ترسند با شما صحبت كنند. صحبت كردن از شخصیت‌های ترسناك به كودك این امكان را می‌دهد كه با ترس خود روبه‌رو شود و از آن گذر كند. به جای اینكه بپرسید <چرا می‌ترسی؟> با همدلی و مهربانی به حرف‌های كودك گوش دهید.

 
۳) حرفش را تصدیق كنید
سعی كنید با صمیمت، احساسات آنها را درباره موضوع ترسشان مورد تایید قرار دهید. گفتن جملاتی مانند <بله عزیزم، می‌دانم كه تو از این موضوع می‌ترسی> و یا اینكه<>می‌دانم برای این از تنها خوابیدن می‌ترسی كه مبادا موجودات فضایی تو را با خود ببرند> به شما كمك خواهد كرد كه به فرزندتان اطمینان و آرامش خاطر دهید.

 
۴) حالا‌ واقعیت را بگویید
به كودكتان كمك كنید به تدریج با واقعیت روبه رو شود و بر شرایط پیرامون خود و احساساتش تسلط و كنترل پیدا كند، چون اگر این شرایط ادامه پیدا كند ممكن است این ترس‌در وجود كودك تثبیت شود و در آینده دردسرساز شود.

 
۵) صفت‌های بد ممنوع
هیچ‌گاه كودك را به خاطر ترسش، در بین دوستان و آشنایان، <بزدل> و <ترسو> خطاب نكنید. مطمئن باشید اینكار نه تنها ترس را از او دور نخواهد كرد بلكه اعتماد به نفس او را هم تهدید خواهد كرد. كودك برای مقابله با ترس‌های خود به اعتماد نفس و حمایت و محافظت اطرافیان و به ویژه پدر و مادرش نیاز دارد.

 
۶) خط قرمز تعیین كنید
اگر می‌دانید كودك شما ازكدام شخصیت فیلم و كارتون می‌ترسد و یا كدام نوع فیلم او را می‌ترساند، طوری برنامه‌ریزی كنید كه او این برنامه‌ها را نبیند. شما حتی می‌توانید این فیلم‌ها و كارتون‌ها را قبلا به تنهایی نگاه كنید و بعدا در صورتی كه مطمئن شدید، صحنه وحشتناكی ندارد، به كودك اجازه دیدن آن را بدهید. به عنوان مثال اگر كودك شما از جن و روح می‌ترسد، به او اجازه ندهید فیلم‌هایی را كه این پدیده‌ها جزء شخصیت‌های آن هستند، تماشا كند.

 
۷) برایش قصه بگویید
قصه‌ها و كتاب‌های داستانی كه مخصوص كودكان است، پر از شخصیت‌های دوست داشتنی و محبوب كودكان است كه با شخصیت‌های بد و پلید با شجاعت می‌جنگند و مبارزه می‌كنند و در نهایت پیروز می‌شوند.
در داستان <جك و ساقه لوبیا> كه داستان مبارزه یك كودك با یك غول است و یا در <سفید برفی> كه موجوداتی دوست‌ داشتنی با جادوگر سیاهپوش، با شجاعت روبه‌رو می‌شوند و در نهایت پیروز می‌شوند، كودك خود را در جایگاه شخصیت محبوب داستان قرار می‌دهد و با شجاعت و اعتماد به نفس در مقابل شخصیت بد و ترسناك قرار می‌گیرد و از ترسش گذر می‌كند. در حقیقت شجاعت قهرمان داستان به كودك می‌آموزد كه شجاع و قهرمان باشد.

منبع:      ویستا