فقط کیفیت تولید ایرانی اسباب‌بازی خارجی را شکست می‌دهد

شاید خیلی‌ها به اسباب‌بازی به عنوان وسیله سرگرمی و وقت تلف کردن یا ساکت کردن بچه نگاه کنند، با این نگاه‌ها چطور می‌توان جشنواره اسباب‌بازی را توجیه کرد؟

اسباب‌بازی یک محصول چندوجهی است که می‌توان به آن از جنبه‌های مختلف پرداخت، مثلاً از جنبه اقتصادی، تولید اسباب‌بازی به تنهایی بازار بزرگی را تشکیل می‌دهد، در کنار آن اقتصاد کودک، اقتصاد رسانه، انیمیشن و بازی‌های رایانه‌ای را داریم. اگر به تاریخ رشد اقتصادی چین نگاهی داشته باشیم، خواهیم دید که بخش اعظمی از این اقتصاد با تولید اسباب‌بازی شکل گرفته و بعد‌ها شاخه‌های جدید به آن اضافه شده است. در بعد داخلی هم بحث «جهش تولید» و «رونق تولید» را می‌توان در صنعت اسباب‌بازی مشاهده کرد.

شاید همین ساده‌انگاری‌ها باشد که خانواده‌ها بدون توجه به تأثیر اسباب‌بازی روی کودک، هر چه در بازار می‌بینند می‌خرند تا بچه سرگرم شود!

اسباب‌بازی سن و سال خاصی نمی‌شناسد، از کودکان تا کهنسالان همه مخاطب اسباب‌بازی هستند، فقط در مورد کودکان تفاوت در این است که کودک در حال آموزش است و هر چیزی که در اطرافش وجود داشته باشد می‌تواند آن را به عنوان یک محرک شناختی تحت تأثیر قرار دهد. از این نظر اسباب‌بازی یک کالای فرهنگی و آموزشی است که به کودک ابزار شناخت می‌دهد. در تولید اسباب‌بازی بحث هنری و رنگ، فرم و زمینه‌های شخصیتی نیز تأثیرگذار است برای همین نمی‌توان از اسباب‌بازی به عنوان یک وسیله گذر زمان یاد کرد، من عمداً از واژه «سرگرمی» استفاده نمی‌کنم، چون سرگرمی مقوله‌ای جدی است. این تصور وجود داشت که با گسترش فضای مجازی و بازی‌های اینترنتی، اسباب‌بازی‌ها به حاشیه رانده می‌شود، اما اکنون می‌بینیم که بازار اسباب‌بازی هر روز در حال گسترش است و فقط در سایت آمازون حدود ۶ میلیون نوع اسباب‌بازی وجود دارد. بحث اشتغال در حوزه اسباب‌بازی‌سازی مقوله‌ای جدی است. نگاه کنید در تولید اسباب‌بازی طیف‌های مختلفی از مواد استفاده می‌شود، اسباب‌بازی‌هایی داریم که کاملاً از پارچه، پلاستیک و پلیمر و فلز هستند و هر کدام از این‌ها محصول یک صنعت عظیم به شمار می‌روند.

اسباب‌بازی ایرانی تولید و در جشنواره هم شرکت داده می‌شود، ولی باز هم بازار پر از اسباب‌بازی خارجی است، با اسباب‌بازی خارجی چه باید کرد؟

از خرداد ماه سال گذشته، واردات اسباب‌بازی به کشور ممنوع شده است. از طرف دیگر تفاوت ارزش ریال و دلار تأثیر زیادی در کاهش ورود داشته است و حتی ما سازندگان اسباب‌بازی داریم که در سال‌های گذشته خودشان واردکننده بوده‌اند و تغییر قیمت ارز باعث شده رو به ساخت اسباب‌بازی بیاورند و به دلیل شناختی که از محصولات و بازار خارجی دارند، تولیداتشان بسیار باکیفیت‌تر از نمونه‌های خارجی هم است. پیش از این تقریباً ۱۰ درصد از بازار دست اسباب‌بازی‌های ایرانی بود ولی از سال گذشته تا به امروز می‌توان گفت با یک جهش روبه‌رو شده‌ایم و یک‌سوم بازار در دست اسباب‌بازی‌های ایرانی است.

اسباب‌بازی ایرانی از نظر کیفی توان رقابت با نمونه‌های خارجی را دارد؟

مشکل ما در حوزه اسباب‌بازی، کیفیت نیست. از سال گذشته بحث جهش کیفیت را دنبال کرده و امروز به جایگاه خوبی رسیده‌ایم و حتی کیفیت اسباب‌بازی ایرانی مخصوصاً در اسباب‌بازی‌های فلزی و پلیمری، بهتر از نمونه‌های خارجی است. مشکل ما در کمیت تولیدات است. از سوی دیگر تولیدکننده خارجی سال‌هاست در بازار سابقه حضور رسانه‌ها را با خود دارد.

کودک ایرانی در مواجهه با یک ذائقه‌سازی کاذب قرار دارد، اسباب‌بازی‌های خارجی بر مبنای تصاویر و رنگ‌های متنوع سال‌هاست بازار خود را حفظ کرده‌اند!

این اشتباه است که برخی فکر می‌کنند اگر تصاویر اروپایی روی اسباب‌بازی‌ها باشد، مردم حتماً آن را می‌خرند. از نظر علمی چنین چیزی ثابت نشده که طراحی و تصاویر غربی باعث استقبال و بالارفتن فروش می‌شود.

در سایت جشنواره چند اسباب‌بازی بومی و محلی نیز دیده می‌شود، بازار برای این بازی‌های سنتی چطور است؟

ما چهار سال پیش کنفرانسی برگزار کردیم با موضوع احیای بازی‌های بومی و سنتی، نمونه‌هایی از این بازی‌ها را هم معرفی کردیم. امروزه چند بازی از همان‌ها جزو پرفروش‌ترین اسباب‌بازی‌ها هستند.

چقدر می‌توان روی پتانسیل بازی‌های سنتی برای گسترش بازار اسباب‌بازی ایرانی حساب کرد؟

پیگیری‌های زیادی شده و محصولات خوبی هم تولید شده است. ما روز سه‌شنبه رونمایی از دو بازی داریم که بر اساس ادبیات فولکلور تولید شده‌اند، از سوی دیگر بحث تولید اسباب‌بازی بر مبنای داستان ایرانی را داریم که در کنار داستان کتاب، نمایش آن توسط عروسک‌ها انجام شود. در حوزه ادبیات ما پتانسیل خوبی برای تولید اسباب‌بازی داریم. امسال عروسک «بزبز قندی» در جشنواره رونمایی و عرضه شده که استقبال خوبی از آن شده است.

«بزبز قندی» هم مانند «دارا و سارا» ساخت چین است؟ اصولاً ما با چالش چین در بازار اسباب‌بازی چه باید بکنیم؟

متأسفانه آن اتفاق خوبی نبود، ولی نه این عروسک «بزبز قندی» را یک تولیدکننده داخلی در شیراز تولید کرده است. ما در طراحی اسباب‌بازی‌های ایرانی به سمت ساخت در داخل ایران رفته‌ایم. خانواده‌ها وقتی اسباب‌بازی متناسب با فرهنگ ایرانی ببینند که با کیفیت خوبی تولید شده، قطعاً از آن حمایت می‌کنند، همان طور که اکنون شاهد آن هستیم و بازی‌های ایرانی فروش خوبی دارند و اسباب‌بازی خارجی در حال رنگ باختن و مغلوبه شدن است.

چه افقی برای سهم بازار اسباب‌بازی ایرانی متصور هستید؟

ما باید تا دو سال دیگر به حداقل ۵۰ درصد سهم بازار برسیم.

در کنار نگاه اقتصادی از بعد فرهنگی قرار است چه اتفاقی بیفتد؟

نگاه فرهنگی به اسباب‌بازی داشتن به معنای این نیست که مثلاً اسباب‌بازی بسازند و روی آن تصویر تخت جمشید بزنند. باید مسئله فرهنگ و توجه به آن در اسباب‌بازی دیده شود. امسال اسباب‌بازی خوبی درباره جاذبه‌های گردشگری داریم یا اسباب‌بازی دیگری درباره سفالینه‌های ایرانی است. باید تلاش کنیم این اسباب‌بازی‌ها بیشتر دیده شود، اولویت ما برای سال آینده برگزاری جشنواره بین‌المللی اسباب‌بازی است و لازمه آن حمایت رسانه‌ها و به خصوص صداوسیماست.