چگونه از مدارس تنش زدایی کنیم

به گزارش کودک پرس ، فضاهای آموزشی برغم تغییر شکل از مکتبخانه به مدرسه، همچنان ماموریت و ماهیت آموزشی و پرورشی دارند و در زمره کانون های آموزش علم و اخلاق محسوب می شود. در این فضا معلمان تلاش می کنند دانش آموزی را تربیت کرده و تحویل جامعه دهند که با بهره وری از فرصت های تحصیل و کسب مهارت های زندگی، تاب تحمل سختی ها و ناملایمات روزگار را داشته باشد.
در سال های اخیر به واسطه دلایل مختلفی از قبیل رواج تک فرزندی و تمرکز والدین بر خواسته ها و توقعات آنان، در کنار تفاوت های آموزشی و اخلاقی خانه و مدرسه، کار تعلیم و تربیت دشوارتر شده و ضرورت تغییر فضای درس محور به مهارت ورز را دوچندان کرده است.

موضوعی که دکتر حسن روحانی رییس جمهوری در نخستین روز بازگشایی مدارس به آن اشاره کرد و گفت: اگر نوجوان ما در محیط خانه به گونه‌ای می‌اندیشد و به شکلی زندگی می‌کند و وقتی وارد مدرسه می‌شود، با شکل دیگری از زندگی و اندیشیدن مواجه می‌شود، این فاصله و احیاناً تناقض برای جامعه به لحاظ اخلاقی، ارزشی، رفتاری و ارتباطی، مشکل‌آفرین خواهد بود.

شاهد این مدعا، کلیپ های چند ثانیه ای از برخوردهای تنش زا میان دانش آموزان با اولیای مدرسه است که حکایت از لجبازی به دلیل اقتضای سن دانش آموز و وجدان به ظاهر مسوولیت پذیر معلمان دارد که در سایه وجود فاصله میان اولیای خانه و مدرسه و نبود آموزش مهارت های ارتباطی و اجتماعی به وجود می آید. نمونه بارز این امر دانش آموزی است که به دلیل پوشیدن شلوار جدید از فرمان معلم برای نشستن چشم می پوشد و معلم هم از روی عصبانیت بر دستور خود اصرار دارد، موردی که به گفته عضو هیات رییسه فدراسیون جهانی مددکاری اجتماعی، هر دو از نبود آموزش مهارت های ارتباطی و اجتماعی رنج می برند.
سید حسن موسوی چلک روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ادامه داد: هنگامی که معلم آشنایی چندانی با روحیات و وضعیت دانش آموز و خانواده او نداشته باشد و دانش آموز هم نیاموخته باشد که رعایت اصول اخلاق مداری ارزشمند است و باید جایی همانند ریزعلی از مادیات بگذرد، شاهد کنش ها و واکنش های آسیب زای بیشتری خواهیم بود.

**مدیریت کنش ها زیرساخت غلبه بر واکنش ها
مهارت های اجتماعی رفتارهایی هستند که به افراد برای کنش متقابل با دیگران کمک می کنند. در مدرسه، کنش متقابل ممکن است با همکلاسی‌ها، معلمان و سایر کارکنان مدرسه باشد. در مراحل بعدی زندگی، این کنش متقابل با همکاران، سرپرستان، دوستان و افراد دیگری برقرار می شود که شخص ملاقات می کند.
موسوی چلک ضمن تایید این مطلب، خاطرنشان کرد: یکی از مهارت های کلیدی در هر جامعه ای فراگیری آموزش مهارت های اجتماعی و مهارت های مربوط به روابط انسانی است؛ موضوعی که به دلیل اهمیت آن، بنا بر اعلام وبسایت فدراسیون بین المللی مددکاران اجتماعی (IFSW)، «ترویج اهمیت روابط انسانی» شعار این فدراسیون در سال 2019 قرار گرفته است.
وی افزود: در تعامل افراد با همدیگر، شناخت روانشناسانه یا ویژگی های افرادی که با آن ها ارتباط برقرار می کنیم بسیار مهم و تعیین کننده است و این نوع مهارت ها، به تقویت سواد یا مهارت افراد برای برقراری ارتباط سالم، با کیفیت و بدون نقص با دیگران و در نتیجه مدیریت کنش های اخلاقی کمک می کند.

** هر تذکر و نصیحت مکانی دارد 
موسوی چلک در ادامه بر اهمیت آموزش صحیح این مهارت ها تاکید کرد و گفت: سبک های ارتباطی عبارتند از انفعالی، تهاجمی و جرات مندانه. در سطح انفعالی می گوییم حق با تو است، در سبک تهاجمی می گوییم حق با من است و سبک جرات مندانه به گونه ای است که گاه حق با من است و گاه می تواند حق با دیگری باشد.
عضو هیات رییسه فدراسیون جهانی مددکاری اجتماعی ادامه داد: شناخت این سبک های ارتباطی برای دانش آموزان، معلمان و مربیان لازم است. اگر یک معلم با روانشناسی کودکان و مراحل رشد و ویژگی های خاص او آشنایی داشته باشد، می توان انتظار برقراری رابطه بهتر و حرف شنوی متقابل را داشت. این که در چه موقعیتی تذکر عنوان یا کلمات محبت آمیز بکار برده می شود. نکته ای که مغفول ماندن آن را در کلیپ های منتشر شده از برخوردهای تنش زای میان دانش آموزان و اولیای مدرسه می توان دریافت.
وی ادامه داد: دانش آموز هم در کنار آموزش صحیح سبک جرات مندی، باید بیاموزد که «نه گفتن» جا و مکان خود را دارد و احترام به مطالبه مربی و آموزگار برای حفظ آرامش کلاس و فضای آموزشی در ارجحیت قرار دارد. آن وقت است که در مقابل یک خواسته منطقی یا غیرمنطقی معلم، نوع واکنش خود را مدیریت می کند و قطع به یقین به گونه ای نخواهد بود که خود یا دیگری را بیازارد.
بررسی شرایط خانوادگی کودک و نوجوان و اطلاع از یکسری مولفه های خانوادگی هم می تواند در تعلیم و تحلیل و برنامه کارشناسی درست تر به اولیای مدرسه کمک کند. موضوعی که این آسیب شناس اجتماعی به آن اشاره کرد و با تاکید گفت: اگر بتوانیم ظرفیت مهارت های اجتماعی و روابط انسانی را در مدرسه بین اولیای مدرسه و دانش آموزان و اولیای خانه برقرار کنیم، کمتر شاهد رفتارهایی خواهیم بود که مطابق با هنجارهای اجتماعی نباشد.

** اخلاق مداری را جایگزین درس محوری کنیم
اخلاق مداری یکی از ابزارهای بازدارنده آسیب های اجتماعی است و نگهداشتن حرمت بزرگتر از مولفه های آن است. به این معنا که از نظر اخلاقی، احترام باید محور قرار بگیرد حتی اگر اختلاف سلیقه موج بزند. موسوی چلک در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تکریم مکارم اخلاق از مبناهای اصل دین مبین اسلام است و در هیچ موقعیتی اخلاق نباید زیر سوال برود چرا که ضعف اخلاق می تواند تبعات مختلفی داشته باشد.
«حفظ و مراقبت از حرمت افراد باید به دانش آموز آموزش داده شود تا خدای نکرده با ترویج بی اخلاقی مشکلات ما به مراتب بیش از آنچه داریم نشود. جامعه ای که اخلاق در آن رنگ باخته باشد هرگز مسیر رشد و تعالی را طی نخواهد کرد.»
وی یادآور شد: امروزه آموزش و پرورش به دلیل جایگاهی که دارد می تواند نقش محوری و کلیدی در آموزش اخلاق داشته باشد. این مهارت های ارتباطی میان دانش آموز و معلم زمانی می تواند قوی تر جلوه کند که معلم در محیط مدرسه و در میان درس دادن، مهارت ارتباطی، نحوه بیان و برخورد با دیگران را اولویت قرار دهد و فضای خشک و یکنواخت درس محوری را به فضایی گرم و صمیمی و دلجویانه تبدیل کند تا دانش آموزان علاوه بر نشان دادن رغبت در یادگیری درس، حرمت معلمان را هم بیشتر حفظ کنند.
با این تعاریف می توان دریافت که فاصله عاطفی ارتباط مستقیمی با واکنش های تند دارد به این معنا که هر قدر فاصله های عاطفی بیشتر باشد احتمال بروز رفتارهایی که در رده رفتارهای ناهنجار دسته بندی می شود، بیشتر خواهد شد.

با وجود تلاش های خالصانه معلمان برای اجرای وظایف، این یک اصل مهم است که فراگیری هر چه بیشتر گفت و گوی روانشناسی، از برخوردهای تنش زا پیشگیری خواهد کرد.

منبع: ایرنا