سینمای کودک در محاق سینمای تجاری

به گزارش کودک پرس ، سینمای کودک و نوجوان که در دهه های نخستین پس از انقلاب اسلامی رونق و شکوفایی چشمگیری داشت، این روزها به دلایل مختلف رو به افول گذاشته است و نیازمند توجه بیشتر مسوولان فرهنگی از یک سو و برنامه سازان کودک از سوی دیگر است.

سینمای کودک و نوجوان که در دهه های 60 و 70 با آثار فاخری چون «شهر موش ها» ساخته «محمد علی طالبی»، «گلنار» و «ماهی» ساخته «کامبوزیا پرتوی»، «مدرسه ای که می رفتیم» به کارگردانی «داریوش مهرجویی»، «زنگ انشاء» به کارگردانی «شاپور قریب»، «دزد عروسک ها» ساخته «محمدرضا هنرمند»، «کلاه قرمزی و پسرخاله» ساخته «ایرج طهماسب»، «بدوک» و «بچه های آسمان» ساخته «مجید مجیدی» و «دره شاپرک ها» به کارگردانی «فریال بهزاد» دوران طلایی خود را تجربه کرد، از اواخر دهه 70 تا به امروز آرام آرام از روزهای شکوفایی خود فاصله گرفته و با چالش هایی دست به گریبان شده است. این روزها سینما تا جایی از عرصه کودک و نوجوان دور شده است که گویی این گروه سنی دیگر هیچ سهمی از آن ندارند.

** سینمای تجاری؛ چالش سینمای کودک و نوجوان 
تجاری شدن سینمای ایران، شاید یکی از مهم ترین دلایل رو به افول نهادن سینمای کودک و نوجوان در سال های اخیر باشد.
سینمای امروز ایران بیش از گذشته بر گیشه تاکید دارد و سینماداران و متولیان سازمان های فرهنگی که اداره برخی سینماها را در دست دارند، بیشتر از فیلم هایی استقبال می کنند که دورنمای فروش آنها نوید ارقام نجومی را می دهد.
«مرضیه برومند» کارگردان و برنامه ساز پیشکسوت کودک در سینما و تلویزیون، در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا، با اشاره به چالش های اکران آثار کودک و نوجوان در سینما گفت: شاید بتوان گفت سینمای کودک و نوجوان در برخی برهه ها تا اندازه ای دچار فرود شد و این فرود به عوامل بسیاری بستگی دارد. سینمای کودک حمایت زیربنایی نیاز دارد. اینکه در یک زمانی به ساخت یک پروژه در سینمای کودک و نوجوان کمک شود، کافی نیست. باید زیرساخت ها اصلاح شود. مسوولان سینمایی باید هوای تولید و اکران فیلم های کودکان و نوجوانان را داشته باشند زیرا اکران است که می تواند چرخ هر نوع سینمایی را به حرکت در آورد. اگر شرایط برای اکران فیلم های کودک و نوجوان فراهم باشد، فیلمساز و تهیه کننده بابت بازگشت سرمایه خود نگرانی نخواهند داشت و به تولید فیلم آثار خوب در این حوزه رغبت نشان خواهند داد.

«مصطفی قربان پور» کارگردان، شهریورماه امسال، در حاشیه سی و یکمین جشنواره بین المللی فیلم های کودک و نوجوان، در گفت وگویی، درباره مشکلات اکران فیلم های کودک و نوجوان در سینماها، اظهار داشته بود: من سینمایی نمی‌ بینم. 9 سال پیش با فیلم «12 روز» موفق به دریافت جایزه ویژه هیات داوران شدم و با وجود تمام جذابیت‌ هایی که این جنس از سینما دارد اما باید بگویم که امروز خسته شده‌ ام، چرا که فیلم من هنوز اکران نشده است و من 9 سال است که در انتظار اکران این فیلم هستم. من به سینمای کودک علاقه ‌مندم، اما وقتی از سوی هیچ نهادی حمایت نمی ‌شوی قطعا خسته می ‌شوی.

وی افزود: به نظرم سیستم کاملا دچار مشکل است و من برای اکران فیلمم به هرجایی سر زدم. در گروه هنر و تجربه نپذیرفتند و در رسانه‌های تصویری نیز به من گفتند سلیقه مخاطب امروز تغییر کرده است و اجازه اکران ندادند. سینمای کودک از نظر من وجود ندارد و تنها درباره آن حرف زده می ‌شود.

«کوروش سلیمانی» بازیگر سینما و تلویزیون نیز که بتازگی در فیلم سینمایی «دوچ» در حوزه کودکان و نوجوان به ایفای نقش پرداخته است، سینمای کودک را نیازمند توجه جدی مسوولان فرهنگی دانسته و در گفت وگویی رسانه ای تصریح کرده است: من نمی‌ دانم چرا سرمایه و گیشه باید همه چیز سینما را نابود کند، چرا باید ژانر کودک به بهانه نداشتن گیشه ضعیف باشد. این اتفاق باعث می شود که نسل آینده ما از سینمای این سال ها هیچ خاطره مشترکی نداشته باشد. به عنوان مثال نسل من با فیلم هایی مثل «دزد عروسک ها»، «گلنار» و «کلاه قرمزی و پسرخاله» خاطره دارد اما برای کودکان امروز چقدر این فیلم ها ساخته می شود؟
به دنبال این گلایه ها اما گویی سازمان سینمایی به تازگی حمایت خود از اکران فیلم ‌های کودک و نوجوان را اعلام کرده است. «محمدرضا فرجی» دبیر شورایعالی اکرانِ سازمان سینمایی، نوزدهم آبان ماه امسال، در گفت وگو با رسانه ها اعلام کرده است که هر یک از سرگروه های سینمایی موظفند تا پایان سال حداقل یک فیلم کودک و نوجوان روی پرده داشته باشند. حال باید منتظر ماند و دید که این سخنان در آینده نزدیک تا چه میزان رنگ واقعیت به خود می گیرد و مسیر اکران تولیدات سینمایی در حوزه کودک و نوجوان را هموار می سازد!

*** کمبود اعتبار، چالشی دیگر برای فیلمسازی در حوزه کودک و نوجوان 
کمبود اعتبارات یکی دیگر از چالش های مهم پیش روی سینمای کودک و نوجوان است که تولید در این حوزه را برای فیلمسازان مشکل ساخته است.
«سید محمدرضا خردمندان» فیلمنامه نویس، کارگردان و انیمیشن ساز که در سی ‌امین جشنواره بین المللی فیلم کودک و نوجوان با فیلم سینمایی «21 روز بعد» برنده جوایز بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه نویسی شد، در حاشیه این جشنواره،در گفت وگو با رسانه ها، سرمایه ‌گذاری در زمینه تولید فیلم ‌های کودکان و نوجوانان را نامناسب دانست و گفت: سرمایه گذاری در زمینه تولید فیلم های کودک و نوجوان به طور مناسب انجام نمی‌ گیرد و این موضوع به جایی رسیده است که می‌ توان گفت سینمای کودکان و نوجوانان در جایی متوقف شده و حرکت نمی ‌کند.
پیشتر «حبیب اللهیاری» تهیه کننده آثار سینمایی کودکان نیز در گفت‌ وگو با ستاد خبری بیست و هفتمین جشنواره بین‌ المللی فیلم ‌های کودکان و نوجوانان، ضمن ابراز گلایه از عدم تمایل بخش خصوصی برای همکاری در ساخت فیلم‌ های کودکان و نوجوانان، گفته بود: کمبود اعتبارات برای تولید آثار فاخر در حوزه سینمای کودک و نوجوان بزرگ ترین چالش پیش روی علاقه‌ مندان و فارغ التحصیلان این حوزه است.
همانگونه که پیشتر نیز به آن اشاره شد، کمبود اعتبار برای تولید آثار کودک و نوجوان در سینما، بیش از هر چیز به عدم اطمینان سرمایه گذاران در خصوص اکران فیلم های حوزه کودک و نوجوان باز می گردد. در همین حال برنامه سازان کودک در تلویزیون نیز از این چالش گله مندند. کمبود اعتبار حالا دامن برنامه سازی برای کودکان و نوجوانان در سیمای ملی را نیز گرفته و برنامه سازان کودک را از فعالیت در این حوزه دلسرد کرده است.
«بهرام شاه محمدلو» که کودکان دهه 60 به خوبی او را با نام «آقای حکایتی« به یاد دارند، در بخشی از گفت وگوی پنجم دی ماه خود با یک روزنامه یادآور شده است: همین چند سال پیش بود که شبکه 2 طرحی را تصویب کرد، می‌خواستیم مراحل پیش تولید را انجام دهیم گفتند بودجه نداریم، اسپانسر بیاورید و فلانی گفته اگر تهیه کننده اسپانسر نیاورد که دیگر تهیه کننده نیست و طبیعتا برنامه تولید نشده است!

** نیاز سینمای کودک و نوجوان به فیلمسازان ماهر 
این روزها با توجه به تعدد و تنوع سرگرمی های رسانه ای برای کودکان، به نظر می رسد انتظار کودکان و نوجوانان از تولیدات سینمایی و سرگرمی بالا رفته است و این مساله خود چالشی برای تولید کنندگان آثار این گروه سنی به شمار می رود. از اینرو، فیلمسازان حوزه کودک و نوجوان باید در تولید آثار خود حرفه ای تر از گذشته عمل کنند.
برومند در این زمینه در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا گفت: روشن است که در تولید آثار کودک و نوجوان عامل جذابیت بسیار مهم است. فیلمسازان باید این جذابیت را ایجاد کنند. برای ایجاد این جذابیت اما باید از روش های درست فیلمسازی و نه روش های غیر حرفه ای استفاده شود. فیلمساز باید با انگیزه، خلاقیت، آگاهی و دانش به تولید آثاری بپردازد که بتوان به فروش آن اطمینان کامل داشت.سرمایه گذار یا تهیه کننده هم باید رغبت تولید فیلم در عرصه کودک و نوجوان را داشته باشد و به فیلمساز کمک و اعتماد کند.
وی افزود: بچه های امروزی را سخت تر می شود پای یک فیلم یا برنامه تلویزیونی نشاند زیرا رقبای ما بیشتر شده اند. فیلمسازان و برنامه سازان حوزه کودک و نوجوان در شرایط کنونی برای فعال و اثرگذار باقی ماندن، باید مسلح تر شوند. باید در تولید آثار و فیلم سازی از دانش، آگاهی و تسلط برخوردار باشند.

کوتاه سخن آنکه، سینمای کودک و نوجوان در دهه ها پیشین نشان داده است که ظرفیت جذب بالای کودکان و نوجوانان را داراست. شکوفایی دوباره سینمای کودک و نوجوان اتفاقی است که بی شک همت همه دست اندرکاران این حوزه، از فیلمساز و سرمایه گذار تا سینماداران و متولیان فرهنگی را می طلبد. در کنار اعتماد و همکاری دوجانبه میان فیلمساز و سرمایه گذار، اگر حمایت های لازم مسوولان و نهادهای ذیربط هم صورت گیرد، می توان به پیشرفت و حرکت چرخ سینمای کودک و نوجوان در آینده امیدوار بود.

منبع: ایرنا