کتاب‌های ادبیات دینی کودک و نوجوان

به گزارش کودک پرس، عزت صدیقی لویه، کارشناس ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خراسان رضوی، با اشاره به تعریف کلی از ادبیات دینی یا قدسی، عنوان کرد: ادبیات دینی پسوندی به دنبال خود دارد که مثل ادبیات اجتماعی یا ادبیات حماسی خود را ملزم به یک موضوع خاص و ویژه می‌کند که در ادبیات دینی آن موضوع دین است. یعنی آثار ادبی که با محوریت و موضوع دینی باشند.

وی در پاسخ به این سوال که ادبیات قدسی از کی وارد ایران و ادبیات ما شده است؟، بیان کرد: اگر ادبیات قدسی را با مفاهیمی مانند توحید و عقاید که خود زیر مجموع آموزه‌های دینی هستند تلفیق کنیم، می‌بینیم که توحید و آموزش مفاهیم اخلاقی و درستی و پاک نهادی پیش از آئین اسلام نیز بوده است و در آثار ارزشمند قبل از اسلام نیز آمده است. اما مفاهیم دیگری چون ائمه(ع) و پیامبر(ص) و قرآن مبین، بالطبع بعد از ورود اسلام در آثار ارزشمند ادبی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده که پیش از آن وجود نداشته است.

صدیقی لویه با اشاره به شکل‌گیری ادبیات قدسی عنوان کرد: اصلا تا قبل از مشروطه ادبیات کودک و نوجوان به مفهوم امروزی نبوده است و آثار آسان و قابل فهم یا با ادبیات و گستره لغات محدودتر بزرگسال مورد استقبال قرار می‌گرفت که مفاهیم دینی موضوعی جداناپذیر از ادبیات بوده است.

این کارشناس ادبی ادامه داد: مگر نه اینکه تمام دفتر شعرها با ستایش خداوند و مدح پیامبر(ص) آغاز شده است. «نصاب الصبیان» نیز که از اولین کارهای آموزشی کودکان است تماما دینی است و آموزش مفاهیم دینی در قالب شعر و داستان جزو اولین آثار کودک و نوجوان محسوب می‌شود.

.

وی مهمترین مؤلفه ادبیات قدسی یا همان دینی را آموزشی بودن دانست و تصریح کرد: حتی اکنون نیز که نویسندگان تلاش دارند ادبیات دینی را گسترده‌تر و با خلاقیت بیشتری ببینند آموزشی بودن آن آشکار است. محدود کردن ادبیات دینی و چارچوب قرار دادن ذهنی می‌تواند ضعف آن باشد.

کارشناس ادبی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان خراسان رضوی افزود: اینکه عمده ادبیات‌های دینی شبیه هم هستند و ملال‌آور می‌شوند از نمونه‌های واضح آن است. حتی صفت‌ها و گستره لغات مشابه دارند که عمدتا در ادبیات این کتاب‌ها مشخص می‌شود.

صدیقی لویه در پاسخ به این سوال که میزان توجه به مفاهیم قدسی در ادبیات کودک و نوجوان ایران نسبت به سایر کشورها چگونه است؟، عنوان کرد:

آمار دقیقی نمی‌شناسم که مقایسه‌ای بین چاپ کتاب‌های دینی ایران با سایر کشورها شده باشد. اما این را می‌دانم که عمده کتاب‌های پرخواننده دینی ما ترجمه هستند. پس شاید ما از لحاظ کمی رشد داشته باشیم اما از لحاظ کیفی شاید خیلی موفق عمل نکردیم.

وی در ادامه با اشاره به برگزاری جشنواره‌های متعدد در خصوص ادبیات دینی کودک و نوجوان افزود: برگزاری انواع جشنواره‌ها و همایش‌هایی که یکی از مؤلفه‌های آن دینی بوده است نتوانسته این حوزه را سر و سامان بدهد یا با قدرت بیشتری راه خود را ادامه دهد.

این کارشناس ادبی در پاسخ به این سوال که گسترش کتاب‌های دینی، از جمله داستان‌های دینی و ادبیات قدسی، بیش از همه مرهون نویسندگان است یا ناشران چرا؟، بیان کرد: فعلا مرهون ناشران است چرا که بسیاری از آثار برگزیده در جشنواره‌ها به شکل کتاب مستقل چاپ و نشر پیدا نمی‌کنند و در بسیاری از موارد خود ناشر یا بستگانش مؤلف کتاب‌های دینی در حوزه کودک و نوجوان هستند و مجموعه‌ای کامل از امامان(ع) و احکام را چاپ می‌کنند که اگر اسم امام(ع) را عوض کنید با کتابی دیگر تفاوتی پیدا نمی‌کند چراکه ادبیات و تمام حوادث تقریبا مشابه و با یک ضرباهنگ هستند.

صدیقی لویه با بیان اینکه نگاه و خلاقیت می‌تواند به حوزه ادبیات دینی و قدسی کمک کند، اظهار کرد: وقتی «کلوچه‌های خدا» و «خداحافظ راکون پیر» اثر کلر ژوبرت می‌تواند رتبه اول کتاب‎های پرخواننده کتابخانه‌های کودک و نوجوان را به دست آورد یعنی باید نگاه را گسترده کرد و خلاقیت در خلق اثر داشت.

وی در پاسخ به آخرین سوال که  جایگاه رسانه در زمینه معرفی ادبیات قدسی در کتاب کودک و نوجوان چیست؟، افزود: رسانه به ویژه نشریاتی که با کودک و نوجوان در ارتباط هستند نقش مؤثری در معرفی آثار فاخر دارند تا در اثر عدم استقبال از آثار ضعیف این آثار کمتر چاپ شود.