پرورش خلاقیت کودکان ۲ تا ۵ ساله!

به گزارش کودک پرس پرس :کودکان امروز، قرنی را تجربه می­‌کنند که در آن باید تفکری انتقادی و خلاق داشته باشند چراکه رشد و پیشرفت آینده هر کشوری نیازمند پرورش کودکانی کنجکاو، خلاق و برانگیخته است.خلاقیت کودکان پیش از دبستان شامل تمرین و ساختن چیزهای جدید، نو و بدیع است .

خلاقیت یعنی توانایی دیدن چیزها به شیوه ­های جدید، شکستن مرزها و فراتر رفتن از چارچوب‌ها، فکر کردن به شیوه‌ای متفاوت، ابداع چیزهای جدید، استفاده از چیزهای نامربوط و تبدیل آن به شکل‌های جدید .خلاقیت یک فرآیند، فعالیت یا تولید ذهنی است.

یکی از اقدامات ابتدایی برای پرورش خلاقیت ، فراهم کردن امکانات لازم برای رشد ذهنی و کسب تجربه و اطلاعات در سنین مختلف است. با افرایش رشد حرکتی، کودک به تدریج مفاهیم ذهنی بیشتری را کشف می­‌کند. به منظور فراهم کردن زمینه برای رشد ذهنی و گسترش تجربه ‌های مفید برای کودک، باید به پرورش حواس و فراهم کردن محیطی مناسب برای اکتشافات کودک توجه کنیم.

از سنین دو سالگی به بعد که کودک حرکت و جنب و جوش زیادی دارد، می­‌توان محیط خانه را به گونه‌ای فراهم کرد تا موجب رشد خلاقیت در کودک شود. فعالیت­‌های مناسب و مفید مانند لمس کردن، بازی با انواع اشیاء و اسباب‌بازی‌ها و روی هم گذاشتن، هل دادن، کشیدن، چیدن، ساختن و… است که با وسایلی مانند قطعات چوب، پارچه، کاغذ و روزنامه، قوطی، خمیر، گل رس، شن و ماسه و… انجام می‌شود.

بین سنین ۲ تا ۵ سالگی، کودک از طریق بازی‌های نمادین و تقلیدی، از بزرگسالان تقلید می­‌کند و در این بازی‌های تقلیدی ابتکار و خلاقیت به خرج می­‌دهد (شهرآرای، ۱۳۸۸). از طرفی تخیل و خلاقیت در کودکان به شدت در بازی ریشه دارد،

چراکه بازی انعطاف‌پذیری و مهارت­‌های حل مسأله را که از ویژگی­‌های تفکر خلاق است، تقویت می­‌کند. لازم به ذکر است که والدین کودکان خلاق در رفتار خود هماهنگی بیشتری نشان می­‌دهند و کودکان خود را آن‌گونه که هستند، قبول دارند.

آنها را به کنجکاوی درباره اشیاء و امور تشویق می­‌کنند و کودکان خود را در انتخاب موضوعات مورد علاقه آزاد می­‌گذارند. این والدین کودکان خود را مستقل بار آورده و در ایجاد اعتماد به نفس، آنان را یاری می­‌دهند. به هنگام شکست به جای سرزنش، آنان را با آغوش باز می‌پذیرند. اما چه زمانی خلاقیت در کودکان از بین می‌رود؟

در ادامه به مواردی اشاره می­‌کنیم که باعث محدود شدن یا از بین بردن خلاقیت در کودکان می­‌شود:

ـ قرار دادن قوانین خشک و دست و پاگیر در خانه

ـ تأکید افراطی بر جنسیت، هوش و حافظه کودک

ـ مقایسه کودکان با هم و ایجاد رقابت میان کودکان

ـ عدم آشنایی والدین با مفهوم خلاقیت و سرزنش تخیل در کودک

ـ تحمیل نقش بزرگسال به کودک و عدم وجود شادی و نشاط در محیط خانه

ـ انتقاد مکرر از رفتارهای کودک

ـ عدم شناسایی علائق و استعدادهای درونی کودک

توصیه‌هایی به والدین در جهت پرورش خلاقیت کودکان

شما والدین عزیز از طریق درگیر شدن در فعالیت­‌های خلاق کودک، در رشد و پرورش خلاقیت او سهیم باشید. خانواده باید فرصت‌­های لازم را برای سؤال کردن، کنجکاوی و کشف محیط به کودکان بدهد. زمینه رشد و پرورش خلاقیت زمانی فراهم می­‌شود که به کودکان آزادی لازم داده شود و به آنان به عنوان یک فرد، احترام بگذارند.محیط خانه باید طوری فراهم شود که در آن فعالیت و تحرک، بازی و شادی زیادی وجود داشته باشد. به جای تأکید بر قوانین خاص، بر ارزش‌های اخلاقی در خانه تأکید کنید.

پرورش خلاقیت در کودکان

ـ به کودک آزادی تحرک، کنجکاوی و کنکاش در محیط را بدهید. کودک باید آزادانه به مشاهده، تجربه و آزمایش بپردازد.

ـ امکانات و وسایل لازم برای کارهای خلاقانه را در اختیار کودک قرار دهید؛ وسایلی همچون انواع ابزارهای نقاشی و ابزارهایی برای ساختن مانند لگوها و قطعات چوبی و پلاستیکی. لازم نیست حتماً از اسباب بازی­‌های گرانقیمت استفاده کنید.

می­‌توانید از تکه‌های پارچه، چسب، کاغذ رنگی، مقوا یا حتی دانه‌های حبوبات، یک گلدان کوچک و کمی خاک و مقداری دانه و بذر برای کاشتن، انواع بطری­‌های آب و سایر وسایل بلااستفاده برای رشد خلاقیت در کودکتان بهره ببرید.

ـ هرگز کودک را تحقیر و سرزنش نکنید، بلکه همه ایده‌­های خلاق او را تشویق کنید.

ـ از تصورات قالبی در خصوص جنسیت کودک بپرهیزید (مثلاً اینکه دختر ماشین‌بازی نمی­‌کند، پسر عروسک‌بازی نمی­‌کند یا پسر که گریه نمی­‌کند و…).

ـ برای کودکان کتاب بخوانید و با آنها به بازی و فعالیت بپردازید. لازم است گاهی با کودکتان چیزی بسازید و در ساختن چیزهای مختلف او را یاری کنید ولی ایده خود را به او تحمل نکنید.

ـ در برابر تجربه‌ها و اشتباهات کودک صبوری کرده و او را تشویق به کسب تجربه‌های جدید کنید.

ـ از آنجایی که سؤال پرسیدن نقش مهمی در گسترش درک و خلاقیت کودک دارد، لذا توصیه می­‌شود با صبر و حوصله به تک‌تک سؤالات کودک توجه کرده و پاسخ دهید. بهتر است مستقیم پاسخ کودک را ندهید بلکه او را برای رسیدن به پاسخ یاری کنید.

مثلاً وقتی کودک شما از چگونگی بارش باران سؤال می­‌پرسد، می­‌توانید با یک کتری و تولید بخار نحوه بارش باران را عملاً به او نشان دهید یا اینکه فیلم آموزشی یا انیمیشنی در مورد بارش باران در اختیار او قرار دهید.

ـ توجه داشته باشید استعداد تنها بخشی کوچک از خلاقیت است و تمرین، نظم‌بخشی و پرورش آن از اهمیت بیشتری برخوردار است. هر چه محیط زندگی کودک از تنوع بیشتری برخوردار باشد، امکان رشد خلاقیت در او بیشتر است.

ـ به یاد داشته باشید که اسباب‌بازی صرفاً وسیله­‌ای برای بازی، اکتشاف و رشد ذهنی کودک است، پس هرگز کودک را به خاطر خراب و باز کردن اسباب‌بازی‌ها تنبیه یا سرزنش نکنید، چراکه کودک از این طریق در حال کشف دنیای پیرامون خود است.اسباب‌بازی‌هایی را برای کودک خریداری کنید که قابل بستن، باز کردن و سرهم کردن باشد.

ـ با کودک خود مهربان و شوخ‌طبع باشید.

منبع:بیتوته