محتوای نامناسب در آثار ترجمه‌ای کودک وجود ندارد/ نظارت‌ها جدی است

به گزارش کودک پرس ، شهلا انتظاریان متولد ۱۳۳۹، دارای مدرک کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی است. از سال ۱۳۷۹ به شورای کتاب کودک پیوسته و کار ترجمه و نقد ادبیات کودک را با نشریات گوناگونی، چون دوچرخه، سه چرخه، کیهان بچه‌ها، سلام بچه‌ها و نیز کتاب ماه کودکان و نوجوان شروع کرده است. اولین کتاب او، «قول بچه قورباغه» در ۱۳۸۴ توسط انتشارات علمی ـ فرهنگی چاپ شد. از این مترجم آثار دیگری، چون کیسی بینگر، پرنده‌ بی‌آشیان، تصاویر هالیس وودز، میلیون‌ها، بیلی پرنده، همیشه با من بمان و رنگ خورشید نیز چاپ شده است.

ترجمه کتاب بر اساس دغدغه

شهلا انتظاریان درباره انتخاب کتاب برای ترجمه گفت: من همواره سعی می‌کنم کتاب ترجمه‌ای به انتخاب خودم باشد، اما از میان پیشنهادهای ناشر هم انتخاب می‌کنم و این طور نیست که هر اثر پیشنهادی را ترجمه کنم، اما در سال‌های اخیر ترجیحم انتخاب از میان پیشنهادهای ناشر بوده است، زیرا به چاپ شدن آن اطمینان بیشتری دارم و اگر خودم بخواهم کتاب را انتخاب کنم، ممکن است به دلیل بازه طولانی از این کار صرف نظر کنم و در این میان ممکن است یک مترجم دیگر دست به ترجمه آن بزند. علاوه بر این دغدغه‌هایم نیز در این انتخاب مؤثر است و کتابی را که برای کودکان سرزمینم و ادبیات کشور مناسب و متناسب باشد، انتخاب می‌کنم. به ویژه اینکه بسیاری از ناشران به دلیل ارتباط با ناشران خارجی، کتاب‌ها را همزمان با نسخه اصلی منتشر می‌کنند.

آفت‌های ترجمه

وی افزود: یکی از آفت‌هایی که در زمینه ترجمه وجود دارد، ترجمه‌های هم‌زمان از یک اثر است و این مسئله هم به دلیل نبود قانون کپی رایت در ایران اتفاق می‌افتد، زیرا با وجود خرید کپی رایت یک اثر، ممکن است ناشر دیگری که کپی رایت را رعایت نمی‌کند همان اثر را ترجمه و چاپ کند، از این رو مترجم فشار مضاعفی بر مترجم تحمیل می‌شود و او از ادامه ترجمه دلسرد شده و مخاطبان نیز با وجود ترجمه‌های متعدد از یک اثر در انتخابشان سردرگم می‌شوند.

انتظاریان افزود: پیش از ترجمه از ثبت آن در کتابخانه ملی مطمئن می‌شوم و سپس دست به ترجمه می‌زنم، اما باز هم برخی ناشرانی که گروهی کار می‌کنند، یک اثر را زودتر از سایرین چاپ می‌کنند و یا به دلیل ارتباطاتی که در وزارت ارشاد دارند، مجوز چاپ را سریع‌تر از دیگران دریافت می‌کنند.

ضرورت پیوستن به قانون کپی‌رایت

این مترجم تصریح کرد: تا زمانی که دولت توجهی به قانون کپی‌رایت نداشته باشد، این مشکلات باقی است و به نظرم راهکار و راه حل قطعی این مشکلات، پیوستن به قانون ‌کپی رایت است. اما با وجود این مشکلات مطمئناً دلسرد شدن راه‌حل مناسبی نیست و باید سعی کنیم ترجمه پاکیزه و وفادار به متن با زبانی مناسب و خوشخوان ارائه دهیم و به رسالتمان در این زمینه عمل کنیم. اکنون ترجمه فارسی بسیاری از کتاب‌ها دچار مشکل است، یعنی واژگان نامأنوس و نامفهوم بسیاری را در آن‌ها وجود دارد، زیرا نسلی وارد کار ترجمه شده که انشا ننوشته و آشنایی کافی با زبان فارسی ندارد و با ادامه این روند زبان فارسی دچار آسیب جدی خواهد شد.

شتابزدگی در نشر و اغلاط روز افزون

وی ادامه داد: شتابزدگی در ترجمه و نشر باعث شده که اغلاط فراوانی در ترجمه‌ها به وجود آید و یا در مواردی صفحاتی از کتاب ترجمه نشود، بنابراین در صورت رعایت قانون کپی رایت شاهد این اتفاقات نخواهیم بود زیرا این کار پیگرد قانونی دارد و به نظر می‌رسد این مسئله نیازمند آمادگی از سوی دولت است و نهادهای قانون‌گذار باید در این زمینه پاسخگو باشند.

انتظاریان درباره آشفتگی بازار ترجمه به ویژه کتاب‌های کودک و نوجوان گفت: متأسفانه در کشورمان تعداد کتاب‌های منتشر شده با تعداد ناشران همخوانی ندارد و تعداد ناشران بسیار بیشتر از شمارگان کتاب است، در حالی که در کشورهای اروپایی این مسئله کاملاً برعکس است، اما در کشورمان هر ساله بر تعداد ناشران افزوده می‌شود و بسیاری هم از سایر حوزه‌ها وارد حوزه کودک و نوجوان می‌شوند.

وی درباره نبود نظارت بر ترجمه‌ها بیان کرد: در این زمینه انگشت اتهام نباید به سوی مترجم باشد، زیرا وزارت ارشاد نظارت جدی بر ترجمه‌ها دارد و اجازه نمی‌دهد محتوای نامناسب وارد بازار نشر شود، اما محتوای ضعیف در این حوزه بسیار است و این مسئله را در حوزه تألیف هم شاهدیم و کتابسازی‌های فراوانی در حوزه تألیف رخ می‌دهد و محتواها بسیار ضعیف و یا برگرفته از تصاویر کتاب‌های خارجی است و یا متن آن دچار مشکل است و نمی‌توان آن را نثر و یا شعر نامید.

ذائقه‌سازی کنیم

این مترجم یادآور شد: ما نمی‌توانیم برای کودکان تصمیم بگیریم که چه بخوانند و چه نخوانند، و ذهن آن‌ها یک کاغذ سفید نیست که هر چه بخواهید در آن نقاشی کنید، کودک باید در این جهان تجربه کند و بیاموزد، در غیر این صورت ذهن کودک تک بعدی می‌ماند، ما می‌توانیم آثار مناسب با موضوعات گوناگونی در دسترس کودکان قرار دهیم تا ذائقه‌سازی شود و کودک انتخاب‌کننده باشد. کسانی که معتقدند کتاب‌های ترجمه‌ای ذهن کودکان را تخریب می‌کند، کاملاً در اشتباه‌اند و آن‌ها قصد دارند سلیقه خود را به جامعه تحمیل کنند.

منبع: ایکنا