کنکور؛ باری سنگین بر دوش روح و روان نوجوانان

به گزارش کودک پرس ، این روزها که دانش‌آموزان منتظر اعلام نتایج کنکور هستند تا ببینند سرنوشتشان نشستن روی صندلی‌های کدام دانشگاه رقم خورده، باز هم بحث کنکور و مزایا و معایب آن داغ شده است و کارشناسان آموزشی و روانشناسان از فشارهای روانی‌ای می‌گویند که این آزمون بر خانواده‌ها و دانش‌آموزان وارد می‌کند. روانشناسان همچنین بر لزوم ایجاد نشاط در مدارس و کاستن از فضای درسی سنگین، کسالت‌بار و پرفشار در مدارس تاکید می‌کنند.

فاطمه قاسم‌زاده، روانشناس حوزه کودک و نوجوان، یکی از مخالفان وضع فعلی آموزش دانش‌آموزان است. او با بیان اینکه کنکور پدیده‌ای اضطراب‌آور برای دانش‌آموزان است، به پانا گفت:‌ برگزاری کنکور یا آزمون‌هایی همچون استعدادهای درخشان به یک آسیب درباره دانش‌آموزان تبدیل شده است. وقتی موفق شدن در کنکور تنها هدفی باشد که خانواده‌ها و برخی مسئولان دنبال می‌کنند نتیجه آن به آزمون‌محوری و افراطی‌گری در برگزاری آزمون می‌شود.

این روانشناس ایجاد رقابت در میان دانش‌آموزان صرفا از طریق برگزاری آزمون را اقدامی نادرست عنوان کرد و گفت: همه می‌دانیم که حذف کنکور باید عملی شود اما مهم‌تر از آن جایگزین‌کردن روش‌های آموزشی در مدارس است به این معنی که اگر قرار است حذف کنکور انجام شود، باید راهکاری به عنوان جایگزین برای آن در نظر گرفته شود. هنوز در مدارس کشور از روش‌هایی استفاده می‌شود که حافظه‌محور، آزمون‌محور و نمره‌محور هستند که این نظام باید اصلاح شود.

قاسم‌زاده با بیان اینکه نباید آموزش و پرورش کنکورمحور و آزمون‌محور باشد، گفت: هدف از آزمون‌محور بودن، تعلیم مهارت‌های‌شناختی به دانش‌آموزان است در صورتی که فقط بخشی از مهارت‌های آموزشی به مهارت‌های شناختی همچون ریاضی، علوم و … مربوط است و تحقیقات نشان می‌دهد که توانایی‌های شناختی دانش‌آموزان لزوما به معنای موفقیت آنها در زندگی‌ نیست.

آنچه این روانشناس مطرح می‌کند، از سیاست‌هایی است که وزارت آموزش و پرورش در دولت دوازدهم دنبال می‌کند اما در هر گام با مقاومت‌‌های بسیاری نیز روبه‌رو می‌شود. سید محمدبطحایی که بارها اعلام کرده از مخالفان برگزاری کنکور به شکل فعلی است، در گفت‌وگوهای متعددی به لزوم افزایش نشاط در مدارس تاکید و اعلام کرده است:‌ بچه‌ها باید شیرینی دوران نوجوانی و جوانی را در مدارس بچشند نه اینکه با فشارهای روحی و روانی بابت رقابت‌های آزمون‌های کنکور درگیر باشند.

او با بیان اینکه «در حال تلاش هستیم که مدرسه را به مکانی تبدیل کنیم که بچه‌ها‌ با دل شاد وارد آن شوند»، گفته است: هدف ما این است بچه‌ها صبح با نشاط و شادمانی وارد مدرسه شوند و وقت تعطیلی مدرسه ناراحت و غمگین باشند. تا کنون نتوانستیم همچین محیطی را برای بچه‌ها در مدارس فراهم کنیم. متاسفانه در مدارس برنامه‌هایی اجرا می‌کنیم که بچه‌ها را رنج می‌دهد.

رنج دانش‌آموزان در مدارس، موضوعی است که مورد تاکید روانشناسان تربیتی هم قرار دارد. زهرا بهاری، روانشناس تربیتی، یکی از این کارشناسان ست که می‌گوید: نتیجه این همه آزمون این شده است که دانش‌آموزان قرص‌های ضداسترس مصرف می‌کنند. سمت و سوی آموزش و پرورش دنیا به سمت مهارت‌های شناختی رفته آن‌وقت ما هنوز درگیر آزمون و نمره و کنکور هستیم.

این روانشناس کودک و نوجوان با اشاره به این که متاسفانه فرهنگ غالب مدارس و خانواده‌ها،‌ به دانش‌آموزان بر حسب نمره ارزش می‌دهد نه بر اساس توانایی‌های شناختی و مهارت‌های رفتاری آنها، در گفت‌وگو با پانا اظهار کرد:‌ در کشورهای پیشرفته، از تکیه بر مدرک و کارنامه دوری می‌کنند ولی متاسفانه ما هنوز درگیر اینها هستیم و به جز در معدود مواردی که مدارس مهارت‌آموزی می‌کنند،‌ بقیه مدارس صرفا برای نمره و درس و امتحان ارزش قائل می‌شوند.

بهاری افزود: چنین وضعیتی می‌تواند برای کودکان مخرب باشد و به آنها آسیب وارد کند، یکی از این آسیب‌ها این است که آنها برای ورزش وقت کافی نمی‌گذارند و شرایط جسمی‌شان به مخاطره می‌افتد همانطور که می‌بینیم با چاقی در کودکان مواجه‌ایم. مشکل دیگر این است که دانش‌آموزان نمی‌توانند وقت کافی برای بازی داشته باشند و به همین دلیل از یادگیری تعاملات اجتماعی بی‌بهره می‌مانند و همانطور که می‌بینیم بسیاری از دانش‌آموزان توانایی نه گفتن ندارند و سن آسیب‌های اجتماعی کاهش پیدا کرده است.

این روانشناس گفت:‌ این که در جیب دانش‌آموزان پروپرانول یا قرص‌های دیگری برای تنظیم تپش قلب، افسردگی، اضطراب و … پیدا کنیم، نشانه‌های جدی هستند مبنی بر اینکه مسیر درستی را طی نمی‌کنیم و به کودکان و نوجوانان بیشتر از ظرفیتشان فشارهای درسی وارد می‌کنیم. این نسل پرانرژی را در پروسه نگرانی برای کنکور و آزمون تیزهوشان و رتبه‌بندی‌های مختلف قرار می‌دهیم و آنها را تبدیل به افرادی نگران و افسرده می‌کنیم.

بهاری با بیان اینکه حذف کنکور و مدارس سمپاد تصمیم درستی در آموزش و پرورش است،‌ بیان کرد:‌ به عنوان یک روانشناس موافق چنین تصمیماتی هستم و معتقدم به جای این همه تاکید بر ساعات درسی،‌ باید برای افزایش نشاط در مدارس همت وجود داشته باشد و به دانش‌آموزان این فرصت داده شود که در محیط پیرامونی‌شان کنجکاوی کنند و مهارت‌های شناختی و عملکردی را با هم فرابگیرند.