آوردگاه ترجمه و آثار ایرانی/ کتاب‌های سوپرمارکتی چالش ادبیات کودک

به گزارش کودک پرس ، شیراز با وجود پایه و پیشینه ادبی و حضور انجمن های پربار در حوزه ادبیات کودک و نوجوان در مسیری قرار دارد که می توان آن را الگویی مناسب برای فعالیت های این چنینی برشمرد چراکه هرسال به واسطه دانشگاه شیراز و مرکز مطالعات ادبیات کودک و نوجوان دانشگاه شیراز رویدادهایی را پایه گذاری کرده که در کشور کمتر دیده می شود، اما در این میان برخی روسای انجمن های ادبی و کارشناسان فرهنگی آسیب ها و چالش هایی پیش روی این حوزه بر شمرده اند.

مسئول انجمن ادبی «انگشت جادویی» که بیش از ۱۴ سال است در حوزه ادبیات کودک و نوجوان فعالیت دارد به خبرنگار مهر گفت: استان فارس از نظر جایگاه در ادبیات کودک رتبه قابل قبولی دارد.

او که خود از ۱۵ سالگی تجربه نوشتن دارد، بیان کرد: در بخش تجربی نویسندگان حرفه ای و خوبی در استان قلم می زنند که صاحب کتاب در بهترین نشرهای ادبیات کودک تهران هستند و مقامهای زیادی در جشنواره های معتبر ادبیات کودک و نوجوان دارند و بعد از تهران یکی از قطبهای ادبیات کودک و نوجوان را می توانیم به جرات بگوییم شیراز هست.

مزارعی که ۸ رمان کودک، ۳داستان کوتاه کودک چاپ شده دارد، گفت: در بخش آکادمیک هم بنیانگذار این رشته در دانشگاه های ایران دانشگاه شیراز بوده و مرکز مطالعات ادبیات کودک و نوجوان دانشگاه شیراز طی حدود یک دهه که از آغاز به کارش می گذرد همایشها، نشستها و جلسات پرباری در حیطه ادبیات کودک و نوجوان برگزار کرده است.

وی عنوان کرد: انجمن تخصصی داستان کودک و نوجوان «انگشت جادویی» شیراز هم طی ۱۴ سال فعالیت خودش سلسه جشنواره های کشوری داستان کودک و نوجوان را داشته، همایش و نشستهای ادبیات کودک و نوجوان را برگزار کرده، که دوره چهارم جشنواره انگشت جادویی در سال گذشته بصورت بین المللی برگزار شد و به زودی فراخوان دور پنجم جشنواره اعلام می شود.

مزارعی مشکلات زیادی سر راه نویسندگان کودک و نوجوان برشمرد و افزود: مخصوصا برای نویسندگان غیر تهرانی دوری از مرکز و دسترسی محدود به ناشران مرکز از جمله مشکلات است، با این حال نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان شیراز پیشرفت های قابل قبولی داشته اند.

دبیر چهارمین جشنواره بین المللی داستان کودک انگشت جادویی که کتاب های دخترکوچولو فرمانده سیبیلو، مامان کله دودکشی و گُوانجی و ۳۶۰ درجه‌ جادویی را نوشته است، از دیگر مشکلات ادبیات کودک و نوجوان عدم ارتباط تصویرگر و نویسنده است که موجب می شود گاهی نویسندگان از تصاویر کارهایشان ناراضی باشند.

این در حالیست که به گفته این عضو بنیاد شعر و ادبیات ایرانیان عدم شناخت خانواده ها با کتابهای خوب در مقابل حجم انبوه کتابهای بازاری که حتی در سوپرمارکتها در دسترس و ارزان هست موجب می شود خانواده ها معمولا انتخاب مناسبی نداشته باشند؛ متاسفانه سیستم غلط آموزش و پرورش ایران هم کودکان و نوجوانان را از دنیای داستان و قصه ها که موجب پرورش تخیل و باروری فکری کودک و نوجوان می شود و می تواند در آینده آنها را به فرد مفیدتری برای جامعه تبدیل کند دور می کند.

به باور مزارعی، حجم انبوه کتاب های ترجمه، کیفیت چاپ و تصویر آنها و تبلیغاتی که روی این کتابها می شود موجب شده مخاطبان کمتر با کتابهای ایرانی ارتباط بگیرند.

ادبیات مکتب خانه ای در رونق ادبیات کودک و نوجوان نقش بازی کرد

رئیس گروه فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس در گفت و گو با خبرنگار مهر، معتقد است که بازگشت به ادبیات مکتب خانه ای در رونق آینده ادبیات کودک و نوجوان نقش بازی می کند.

به باور غلامرضا خوش اقبال، خاصه امروز خوراک فرهنگی کودک و نوجوان در کتاب هایی که برای این گروه تهیه و تولید می شود خلاصه شده است و یا برنامه هایی که از سوی خیلی از رسانه ها برای کودک و نوجوان تعریف می شود.

او عنوان کرد: چنانچه بازگشتی به گذشته دور خویش داشته باشیم تا برای رسیدن به این خوراک فرهنگی بازتعریف کنیم، می بینیم که آنچه در گذشته به عنوان مکتبخانه مسیر ادبیات کودک و نوجوان در بر می گرفته بسیار تاثیر عمیق تری داشته و در ذهن کودکان و نوجوانان به دلیل تمرکزهای واضح و مبرهنی که در آثار گذشتگان وجود داشته است.

خوش اقبال با اشاره به کتاب دکتر حسن ذوالفقاری با عنوان «ادبیات مکتب خانه ای» گفت: در این ادبیات از دین، مذهب، آیین و رسوم همه به صورت سجع های متوازی(آرایه های ادبی) پشت هم سوار شده(حتی حدیث کساء) و به صورت شعرهای روان و گفتمان هایی که بسترساز فرهنگی در جامعه بودند توانسته اند امروز ما را بسازند و همان انسان هایی این روزگار را تشکیل می دهند که در گذشته در مکتب خانه ها بنیاد ادبیات فرهنگی را خوب درک کردند؛ بنابر این برای مبحث دوم که به خوراک فرهنگی پیوند می یابد، بهتر اینکه متولیان فرهنگی، اهالی قلم در حوزه کودک و نوجوان، کسانی که دستی بر نوشتار این حوزه دارند با نگاهی بلندتر و ارتفاعی وسیع نه به عنوان یک نویسنده کودک و نوجوان صرف که می خواهد وقت آنان را برای خواندن داستان های کودکانه بگیرد، به عنوان کسی که قرار است در آینده سرنوشت مملکت را تغییر دهد، باید خوراک فرهنگی و ادبی آماده کنیم.

جریان منظم و مشخصی طی نشود به سوی قهقرای فرهنگی پیش خواهیم رفت

این صاحب نظر حوزه ادبیات با این باور که ادبیات پایه بسیار ارزشمند فرهنگ است، عنوان کرد: اگر این ادبیات جریان منظم و مشخصی را طی نکند و از درون خانواده و سپس بر بستر اجتماع قرار نگیرد قطعا ما به سوی قهقرای فرهنگی پیش خواهیم رفت.

خوش اقبال در خصوص کودک و نوجوان تصریح کرد: اینها در دو بعد مشخص فعالیت می کنند، اجتماع خانواده سپس اجتماع مدرسه؛ اگر بتوانیم اینها را با هم در یک سو قرار دهیم یعنی اجتماع خانواده ما خودش را با اجتماع مدرسه به عنوان بنیان مهم آموزش نزدیک سازد، این بستر فرهنگی تشتتش را از بین می برد.

این استاد دانشگاه و کارشناس فرهنگی در ادامه عنوان می کند: چندگانگی رفتارهای خانوادگی که شخصیت کودکان را در بستر خانواده به بار می آورد سپس در محیط های آموزشی از مهدهای کودک تا مقاطع تحصیلی بالاتر به ذعم گذشته و امروز تغییر آن رویکرد آموزشی می تواند راهی را تعریف کند که کودکان در یک بستر آرامش از نگاه فرهنگ پیش ببرد.

او معتقد است با در نظر گرفتن این دو وجه؛ مسئولان آموزش و پرورش برای تعریف کودک و نوجوان به عنوان بنیاد واقعی و متولیان این اثر فرهنگی می توانند خود را به خانواده ها نزدیک کنند و فاصله تعامل های فرهنگی را به مرور کمتر سازند.

خوش اقبال تاکید کرد: اهالی قلم در حوزه کودک و نوجوان، کارشناسان حوزه تربیتی کودک و نوجوان، روانشناسان و فرهنگورانی که نزدیک به حوزه تولید خوراک فرهنگی برای این گروه سنی هستند خودشان را به رویکردهای نوین برای رسیدن به آینده ای پر از شادی های فرهنگی و نگاه های متمرکز به روی پیش رفتن و درک فرهنگ های جدید نه به عنوان یک هجمه فرهنگی بلکه به عنوان بسترسازی فرهنگی مهیا کنند، آینده کودک و نوجوان و نگاهی که به آنان داریم مانند نگاه زنده یاد مهدی آذر یزدی خواهد شد که تمام فرهنگ گذشته ادبی ما را که سینه به سینه انتقال یافته از چند سده به این سو آورده و به زبان امروز تعریف می کند، زبانی که فرزندان ما را به خودشان نزدیکتر خواهد ساخت.

۱۸ تیر مقارن با درگذشت مهدی آذریزدی، نویسنده و بازنویس خوب کشورمان در سال ۱۳۸۸ به عنوان روز ملی ادبیات کودک و نوجوان در کشور اعلام شده است که از این فرصت می توان در جهت توسعه این حوزه از ادبیات و تولید کتابها و آثار فاخر بهره جست.

منبع:‌ مهر