لزوم تمرکز نخبه‌های فرهنگی بر شعر کودک و نوجوان

به گزارش کودک پرس ، هر روز صبح که به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌رفتم، مردی را می‌دیدم که زودتر من یعنی قبل از زمان شروع نمایشگاه در غرفه کارنامه نشر حضور داشت و مشغول بررسی کتاب‌هایی بود که در قفسه بخش شعر کودک و نوجوان قرار داشتند. هربار تعدادی کتاب را برمی‌داشت، پشت میز می‌نشست، کتاب‌ها را مطالعه می‌کرد و چیزهایی را با خودکار در دفتر بزرگی که روبه‌رویش قرار داشت و شبیه دفتر کبیر مدرسه‌مان بود، می‌نوشت و ساعت‌ها مشغول خواندن و نوشتن بود و این کار را تا عصر، یعنی زمان پایان کار نمایشگاه ادامه می‌داد. او هر روز این کار را انجام می‌داد تا اینکه بالاخره کنجکاوی زیادم سبب شد با او سر صحبت را باز کنم و درباره کاری که انجام می‌دهد، جویا شوم.

او با مهربانی مرا پذیرفت و خودش را مهدی غفوری ساداتیه معرفی کرد. بعد از صحبت کردن با او متوجه شدم از محققان و پژوهشگرانی است که سال‌ها عمرش را صرف پژوهش و تحقیق در زمینه شعر کودک، نوجوان و بزرگسال کرده است. او بیش از 30 سال است که با مراجعه به بخش کارنامه نشر در سی‌ویک دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، سعی کرده همه کتاب‌هایی را که در زمینه شعر کودک، نوجوان و بزرگسال منتشر شده است را بررسی کرده و فهرست کاملی از آن‌ها تهیه کند تا بتواند آن‌ها را در قالب مجموعه کتابشناسی در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد.

از این شاعر و پژوهشگر، تا به‌حال مجموعه شعر «منظومه بارون» در سال 1357 ، مجموعه شعر «در آبگینه شب» در سال 1370، مجموعه شعر «خاتون نور» در سال 1374 ، مجموعه سه جلدی فرهنگ کتابشناسی «شعر شاعران» در سال 1381 و سالنامه شاعران معاصر در سال 1383 منتشر شده است و کتاب «گلشن اندیشه و الهام» او در دست چاپ است.

غفوری ساداتیه درباره فعالیت‌ها و پژوهش‌هایش در زمینه شعر می‌گوید: سی‌و یک سال است که به طور مداوم به تحقیق و پژوهش در زمینه شعر و شاعران معاصر می‌پردازم و برای این امر، 31 سال است که به نمایشگاه کتاب تهران می‌روم و همه کتاب‌های شعری که در طول یک سال منتشر شده و در کارنامه نشر خانه کتاب موجود است را بررسی کرده و فهرستی از آن‌ها شامل نام کتاب، شاعر، شابک، ناشر، تعداد صفحات، قالب و نمونه‌ای از شعر را یادداشت می‌کنم. حاصل این کوشش در بخش شعر بزرگسال کتاب «فرهنگ کتابشناسی شعر شاعران» است که در سال 1381 در قالب مجموعه‌ای سه جلدی از سوی انتشارات نوید شیراز منتشر شد و با استقبال روبه‌رو شد.

این شاعر در ادامه به انگیزه و علاقه‌اش به شعر و شاعری و اینکه در نوجوانی چقدر به دنبال کتابی بوده که فهرست کاملی از نام شاعران و آثاری که منتشر کرده‌اند را در اختیارش قرار دهد ولی به چیزی نرسیده است، اشاره می‌کند و می‌گوید: من از دوره نوجوانی به شعر علاقه داشتم، شعر می‌گفتم و مجموعه شعرهایی از شاعران را مطالعه می‌کردم. از همان دوران همیشه به دنبال فهرستی بودم که نام همه شاعران را در آن ببینم اما چنین فهرستی وجود نداشت. تا اینکه در سال 1357 میمنت میرصادقی برای پایان‌نامه‌ دانشگاهش، کتابشناسی شامل حدود 100 شاعر بزرگسال را تهیه کرده بود اما این کتابشناسی ناقص بود و همه شاعران را در بر نداشت. براین اساس در سال 1381 فرهنگ کتابشناسی شعر بزرگسال شامل فهرست نام و آثار سه هزار و 103 شاعر را منتشر کردم. و از آن سال تا به‌حال نیز مشغول ویرایش و به روزرسانی آن هستم. البته نمی‌توانم ادعا کنم که کامل است چراکه امکان دارد به درصدی از آثار دسترسی نیلفته باشم، اما سعی کردم اطلاعات کاملی به مخاطبان ارائه دهم.

اما این شاعر و پژوهشگر تنها به این فرهنگ و مجموعه سه جلدی در حوزه شعر بزرگسال اکتفا نکرده است، او در کنار این کار، سی سال از عمرش را صرف پژوهش و تحقیق در حوزه شعر کودک و نوجوان هم کرده است و می‌گوید: در حال حاضر نیز مشغول دنبال کردن کتابشناسی شعر شاعران کودک و نوجوان هستم و تا به‌حال آثار بیش از هزار و 600 شاعر را رصد کرده و کتاب‌هایشان را فهرست کرده‌ام. در این فهرست به نام اثر، شاعر، تصویرگر، ناشر اثر، یک نمونه از شعر، قالب، موضوع، شماره شابک و تعداد صفحات اشاره کرده‌ام.

او معتقد است این کتاب می‌تواند منبع بسیار کاربردی و ارزشمندی باشد برای محققان، پژوهشگران، دانشجویان، شاعران و نویسندگان و همه علاقه‌مندان شعر کودک و سرشار از موضوعات ناب و بکر برای پایان‌نامه‌های دانشجویی است.

به گفته غفوری ساداتیه در حال حاضر تقریبا فرهنگ کتابشناسی شعر شاعران کودک و نوجوان آماده است و به دنبال ناشری قدردان برای آن هستم. ناشری که قدر و ارزش این کار ارزشمند که حاصل سی‌سال تحقیق و پژوهش من در حوزه شعر کودک و نوجوان است را بداند.

با توجه به اینکه این شاعر و پژوهشگر سی سال است که وضعیت شعر کودک و نوجوان را رصد کرده و شعر شاعران مختلف این حوزه را درطول سه دهه اخیر خوانده و بررسی کرده، معتقد است بسیاری از مضامین تکراری و مشابه هم است و این مساله سبب ایجاد ضعف در برخی آثار این حوزه شده است و می‌گوید: واقعا نمی‌دانم چرا در زمینه برخی مسائل اینقدر غافل و عقب هستیم. مثلا می‌بینیم کشورهای اروپایی و آمریکایی روی مضامین قرآنی و شعرهای شاهنامه ما کار می‌کنند ولی ما خوابیم و توجهی نمی‌کنیم. باید در این زمینه‌ها برنامه‌ریزی داشته باشیم مخصوصا برای کودکان و نوجوانان که سرمایه آینده ما هستند و باید به فرهنگ، دانش و بینش مسلح شوند. باید زمینه‌ای فراهم کنیم تا نخبه‌های فرهنگی ما روی شعر کودک و نوجوان تمرکز کنند.

به گفته غفوری ساداتیه، برای بررسی وضعیت شعر کودک و نوجوان باید جلساتی با حضور شاعران کارشناسان و منتقدان و پژوهشگران برگزار شود و شعرهای کودک و نوجوان نقد شود. این مساله در افزایش کیفیت شعر بسیار تاثیرگذار است اما متاسفانه بسیار کمرنگ است و باید اهمیت بیشتری به این مساله داده شود.